Ik heb op Bloovi nog niet veel verwezen naar boeken, maar dit keer kon ik gewoon niet anders. De Kunst van het Heldere Denken (Rolf Dobelli) moet je gewoon gelezen hebben! Hij beschrijft er 52 denkfouten die leven bij mensen. Algemene denkfouten. Hieronder heb ik er 5 uitgepikt die heel hard van toepassing zijn bij social media. En niet zonder gevaren ...

1 - Het Overconfidence-effect

Bij het overconfidence-effect overschat je systematisch je eigen kennis en vaardigheden. Vooral het woord systematisch is hier belangrijk. Dit wijst er namelijk op dat we als mens niet bewust stilstaan bij hoeveel keer we nu wel gelijk hebben tegenover hoeveel keer we ongelijk hebben. Of je nu een zelfzeker of een onzeker persoon bent, je zal niet éxtra zelfzeker of onzeker zijn omdat je de laatste week al meer gelijk had dan ongelijk. Zoiets houden we gewoon niet bij.

Dit is een vrij neutrale uitleg, want in het boek gaat auteur Dobelli ervan uit dat de meesten onder ons lijden aan het overconfidence-effect. Ik ga daar persoonlijk niet mee akkoord. Volgens mij is een even groot deel van ons perfect in staat in te schatten wat we wel of niet weten.

Maar ... Ik denk wel dat de meeste social media actievelingen regelmatig aan het overconfidence-effect lijden, omdat je hier tijd ook nog als factor hebt en het feit dat meerdere mensen "meelezen" (extra motivatie om interessant over te komen dus ...). Zelf heb ik bijvoorbeeld ook al meer dan één keer iets gezegd op social networks, waarvan ik achteraf dacht: "Klopt dat wel? Ik heb dat ergens zien passeren, maar in welke context ...".

Het feit dat je best zo snel mogelijk communiceert online, zorgt ervoor dat we soms niet altijd even grondig zijn in het dubbel-checken van wat we gaan zeggen. Daarnaast komt dit ook voor met content. Als je eerlijk toegeeft: nog nooit een artikel gedeeld, enkel afgaand op de interessante titel en omdat iemand anders het al eens gedeeld had? Wie weet had die het ook niet gelezen en was het echt een slecht artikel.

Probeer gerust interessant te zijn online, maar zorg dat je zeker bent van je informatie, of het nu "op een website stond" of niet, best eens dubbel-checken voor je je eigen reputatie of erger, dat van je bedrijf op spel zet.

2 - De Survivorship Bias

Survivorship bias betekent dat je het vooruitzicht op succes systematisch overschat, omdat in het gewone leven succes een grotere zichtbaarheid produceert dan mislukking. - Rolf Dobelli

Hiermee wil hij zeggen dat we in het dagelijkse leven voortdurend geconfronteerd worden met zij die er wel in geslaagd zijn, terwijl we van de véél grotere groep die gefaald heeft zelden horen. Dat is op zich ook logisch. Een muziekzender zal geen liedjes spelen van mislukte artisten, de beurs bevat geen aandelen van gefaalde ondernemingen, praatprogramma's nodigen nooit (of toch zelden) mensen uit die "niets meer betekenen".

De survivorship bias leeft heel sterk bij ondernemers en dat is maar goed ook. Ondernemers moeten geloven dat zij er wél in zullen slagen, ongeacht wie hem of haar al is voorgegaan en of die er al dan niet geraakt zijn. Ook bij pasgetrouwde koppels zie je dit vaak. Wetende dat meer dan 50% van de koppels zal scheiden, zeggen de meeste toch dat het bij hen voor altijd zal zijn.

Mag je dan niet positief zijn? Tuurlijk wel! Ik ben zelf ook zo ingesteld. Maar door het feit dat je de realiteit erkent, zal je veel bewuster omgaan met risico's en kosten zoals geld en tijd. En zo is het ook bij social media. Ik zou wel eens willen weten hoeveel individuen of bedrijven al gedacht hebben: "OK, even een Twitter-accountje en .. hop!" om na een paar maanden vast te stellen: "OK, dit gaat best traag, foert..." en er dan weer mee stoppen.

Dit is de survivorship bias ten top. Ervan uitgaan dat van de miljoenen accounts net de jouwe spectaculair populair zou worden. Opnieuw, wees gerust positief! Maar laat je niet doen wanneer na een paar maanden de survivorship bias een brede grijns opzet. Erken de realiteit en die realiteit is dat social media een onderdeel wordt van je leven, van je dagelijkse communicatie. Het is geen doel op zich maar vraagt wel commitment. Houd er rekening mee dat de wereld misschien niet zit te wachten op jouw tweets, maar dat je eerst zal moeten bewijzen dat je het volgen waard bent. Dit vraagt tijd, geef het dus ...

3 - De Swimmer's Body Illusion

Wanneer je veel fans en followers hebt, zal je veel bezoekers aantrekken. Of was het nu omdat je veel bezoekers aantrekt, dat je veel fans en followers zal bij krijgen? Geen van beide.

Wanneer je een user friendly website hebt met interessante content en een clevere strategie, zal je veel bezoekers aantrekken. Van die bezoekers zullen er ook een deel fan en follower worden. Wanneer je social media kanalen interessant zijn, zal je fans en followers aantrekken. Van die fans en followers zullen er ook een deel terugkerende bezoekers worden. Zo zit het.

De "swimmer's body illusion" komt voor wanneer we resultaat en oorzaak omwisselen. De benaming is gebaseerd op een concreet voorbeeld. Als je professionele zwemmers of zwemsters bezig ziet, denk je.. wat een lichamen! Elegant, gespierd, soepel en toch krachtig. Maar de meesten onder ons zullen nooit zo'n lichaam kunnen ontwikkelen, hoe hard we ook trainen. Dus kan je jezelf de vraag stellen: zijn die zo goed gebouwd omdat ze zo goed kunnen zwemmen? Of kunnen ze zo goed zwemmen omdat ze zo goed gebouwd zijn?

Hetzelfde zie je in reclame: zijn die kleren werkelijk zo wit door het product of lijkt het product zo sterk door het gebruik van heel witte kleren? En in cosmetica reclames zijn de modellen niet zo magnetisch, enkel door de producten. De producten komen zo opvallend mooi uit omdat het een magnetisch model is.

Dus: verwacht geen massa aan fans en followers, enkel omdat je tevreden bent over de website. Het vraagt werk en een zekere strategie om ook op social media de massa aan te trekken. Een goede website helpt, maar zonder degelijke communicatie zal de ROI op social media nooit bijzonder hoog liggen.

4 - Social Proof

Social Proof (soms minder scherp omschreven als 'kuddegeest') betekent: ik gedraag me goed als ik me net als de anderen gedraag. - Rolf Dobelli

Je ziet social proof werkelijk overal: groepsdruk onder jongeren bij het uitgaan, mode, religie, managementtechnieken... Zelfs in een democratie, maar dat is alweer een andere discussie. En ik denk dat we niet naar '40-'45 moeten verwijzen om te illustreren hoe ver de gevolgen van social proof kunnen gaan...

Let op voor social proof op social media. Dit kan volgens mij in twee vormen voorkomen:

  • Het delen van content: Als je door een 10-tal accounts dezelfde aantrekkelijke titel ziet getweet worden, ga je dan gewoon retweeten? Of ga je eerst de tijd nemen om de inhoud te lezen en jezelf ervan te verzekeren dat je je volgers wel degelijk iets waardevol geeft?
  • "Heisa" rond een gebeurtenis: Een politicus heeft iets dom gezegd, een bedrijf is in de fout gegaan, voorbeelden genoeg van situaties die voor enige heisa kunnen zorgen op social media. Dikwijls is dat ook de media waar je tegenwoordig het eerst van dergelijke zaken op de hoogte wordt gebracht. Vooraleer je een schijnbaar populair standpunt volgt en snel wil deelnemen aan de discussie, bekijk het objectief en vermijd vooral een gebrek aan consequentie door later weer van standpunt te veranderen. Want dat tast je geloofwaardigheid aan, vooral als bedrijfsaccount.

"Als 50 miljoen mensen iets doms beweren, wordt het daarom nog geen waarheid." - Somerset Maugham (1874-1965, toen al, nu nog altijd)

5 - De Sunk Cost Fallacy

Wanneer je een beslissing neemt, kan de uitkomst twee richtingen uitgaan: 1/ je bereikt wat je voor ogen had en 2/ je bereikt niet wat je voor ogen had. Tot zover simpel genoeg. Maar wanneer we "halverwege" zien dat we het niet gaan bereiken, heb jij dan het lef om het gewoon stop te zetten? Denk bijvoorbeeld aan beleggers die geïnvesteerd hebben in een aandeel dat plots lager staat. In veel gevallen gaan ze het aandeel toch behouden, aangezien de prijs lager staat dan de aankoopprijs en ze dat verlies terug willen wegwerken.

De Sunk Cost Fallacy komt voor wanneer je al te veel geïnvesteerd hebt (tijd, geld, energie, liefde, ...) om nog te kunnen 'opgeven'. Een beetje het principe van naar de film gaan, halverwege beseffen dat het je ding niet is en dan denken: "Ik heb er nu voor betaald, 'k zal wel blijven". Of een mank lopende relatie waarvan je denkt reeds teveel energie geïnvesteerd te hebben om het nu nog op te geven.

Trap niet in die val bij social media en trouwens ook bij andere online campagnes. Start je met Facebook ads en je merkt dat het niet zo vlot loopt, verander. De reden waarom we als mens risico lopen op de sunk cost fallacy, is dat we een drang hebben consistent over te komen. En iets vroegtijdig stopzetten voelt vaak aan als opgeven. Overwin dit en durf toegeven wanneer er iets verkeerd werd ingeschat. Pas aan en begin desnoods opnieuw.

Rationeel beslissen betekent dat je de opgelopen kosten negeert. Het maakt niet uit wat je al hebt geïnvesteerd, alleen het nu en jouw inschatting van de toekomst zijn van belang. - Rolf Dobelli

Heb jij je al laten vangen aan één van deze denkfouten?

-- --

Vond je dit artikel waardevol? Deel het dan hieronder via Twitter, Facebook of Linkedin.

Volg je @bloovi al op Twitter? #bloovi