Mobiliteit is een sector die volop in beweging is en die aan de vooravond van grote veranderingen staat: start-ups als Poppy en Cowboy schieten als paddenstoelen uit de grond en het onderzoek naar zelfrijdende auto’s zit wereldwijd in een stroomversnelling. Hoog tijd dus voor een gesprek met de Duitse mobiliteitsgoeroe Lukas Neckermann, een veelgevraagd spreker en auteur van boeken als ‘The Mobility Revolution’ en ‘Smart Cities, Smart Mobility’. Mobiliteit is iets wat volgens hem allerhande sectoren kan disrupten. “Je verandert niet enkel wagens, je verandert ook iedere sector die iets te maken heeft met mobiliteit.”

Neckermanns expertiseveld is mobiliteit, en enkel mobiliteit. Dat zijn bedrijf Neckermann Strategic Advisors weigert zich te diversifiëren, heeft zo zijn reden. “De veranderingen die we zien rond mobiliteit zijn zo gigantisch dat het ons zeker voor de komende 10 tot 20 jaar zal bezighouden”, stelt hij.

Zero emissions, zero accidents en zero ownership

The Mobility Revolution was dan ook weinig verrassend de naam van zijn eerste boek. De centrale these daarvan was dat mobiliteit vandaag een revolutie doormaakt dankzij drie principes: zero emissions, zero accidents en zero ownership. “Elk apart genomen zijn ze erg belangrijk, maar samen zorgen ze voor een revolutie”, stelt Neckermann.

De eerste nul is zero emissions of het einde van uitstoot, het elektrisch worden van alles van wagens tot openbaar vervoer en zelfs vliegtuigen. “Elektrificatie verstoort de hele waardeketen. Het onderwijs moet ingenieurs afleveren die iets kennen van elektrische motoren, niet de huidige verbrandingsmotoren. Leveranciers moeten veranderen want elektrische wagens hebben bijvoorbeeld geen normale versnellingsbakken, dus iedereen die dat maakt dient na te denken over zijn businessmodel. Daarnaast is er het energievraagstuk: wat gaan oliebedrijven doen in de toekomst?”

De tweede nul is zero accidents. Autonome en zelfrijdende auto’s zullen zo ongevallen verminderen en zelfs stoppen. En daarmee komen een heel aantal gevolgen. “Mensen zullen minder vaak een rijbewijs halen, en autorijden als beroep zal op korte termijn drastisch veranderen en op lange termijn wegvallen.”

De laatste nul, zero ownership, duidt dan weer op de deeleconomie. Zo bezitten we minder en minder een eigen wagen, en nemen we steeds vaker pakweg een Uber, een deelfiets of een deelwagen via een dienst als Poppy. Dat dwingt de auto-industrie tot aanpassen. “Wat is bijvoorbeeld de rol van een autoverkoper als niemand nog direct een wagen koopt?”, vraagt Neckermann zich af. “De revolutie die we vandaag zien is net zo belangrijk als de smartphone revolutie, of zelfs het internet.”

Disruptie

Mobiliteit is dus iets wat volgens Neckermann allerhande sectoren kan disrupten. “Je verandert niet enkel wagens, je verandert elke sector die iets te maken heeft met mobiliteit”, stelt hij. “Mobiliteit komt nu centraal te staan in plaats van de auto en dat zal veel sectoren vernietigen. Maar er gaan er ook nieuwe gecreëerd worden.”

Mobiliteit komt nu centraal te staan in plaats van de auto en dat zal veel sectoren vernietigen. Maar er gaan er ook nieuwe gecreëerd worden

Zo zullen de automakers sneller moeten schakelen. “Wanneer je een Uber neemt maakt het automerk dat op het stuur staat niet uit, de app staat centraal. En als autobedrijven niet oppassen, worden ze louter leveranciers voor bedrijven als Uber.”

Smart cities

Steden nemen vandaag het voortouw in de mobiliteitsrevolutie, meent Lukas Neckermann. Doorheen Europa zie je immers dat steden ambitieuze acties ondernemen door straten autovrij te maken, ruimte te scheppen voor de deeleconomie of door uitstoot te beperken. Dat doen ze meer dan nationale overheden, iets wat hij de 'devolution-revolution' noemt.

Een van de koplopers is de Finse hoofdstad Helsinki. Zij willen dat tegen 2025 geen enkele inwoner nog een eigen auto nodig heeft. Mobility-as-a-Service noemen ze het. Sinds 2016 heeft Helsinki een app waarmee je een bestemming kan ingeven en waar je vervolgens alle beschikbare transportmiddelen aangeboden krijgt: trein, taxi, bus, ride-sharing of zelfs fietsdelen. Voor die app betaal je een abonnementskost, een abonnement op mobiliteit als het ware.

Elke stad zal een andere weg moeten volgen en dat moeten ze doen door naar hun ‘stads-gebruikers’ te luisteren. Zoals een start-up naar zijn users luistert.

Neckermann stelt echter dat er geen stad is die alles goed doet. “Er is geen aanpak die geldt voor iedereen. Elke stad zal een andere weg moeten volgen, en dat moeten ze doen door naar hun ‘stads-gebruikers’ te luisteren”, vertelt hij. "Zoals een start-up moet een stad dus naar zijn users luisteren."

Als hij een tip heeft voor burgemeesters is het alvast de volgende: “Stel je de stad voor in 10 tot 20 jaar. Een burgemeester is zoals elke andere manager, ze spenderen waarschijnlijk 90% van hun tijd aan dagelijkse problemen, en waarschijnlijk te weinig tijd met het nadenken over de lange termijn. Ze moeten kijken naar hoe de stad eruit zal zien, niet aan het einde van hun ambtstermijn, maar over 20 jaar. Ik vind het echt belangrijk om dat langetermijnperspectief te nemen.”

Bedrijfswagens

Niettemin is er ook een rol weggelegd voor bedrijven. “Corporate mobility zal zich in de voorhoede bevinden van de revolutie die we zien in mobiliteit”, stelt Neckermann. Bedrijven bezitten immers vaak erg grote vloten aan auto’s en andere voertuigen, en hen meekrijgen zal cruciaal zijn.

Maar wat dan met dat heet hangijzer van de Belgische politiek: de bedrijfswagen? “Persoonlijke bedrijfswagens hebben inderdaad vaak emotionele waarde voor werknemers en managers”, stelt Neckermann. “Maar ze zijn slechts een klein deel van de voertuigen die bedrijven uitbaten. Daarnaast zijn we op een kantelpunt aan het komen waarbij elektrische wagens een lagere kost hebben en waarbij autodelen erg veel steek houdt. En dat alles is erg overtuigend voor een fleet manager.”

Zelfrijdende auto’s

Niettemin zal de mobiliteit van de toekomst er niet zonder problemen komen. Zo was er recent een ongeval met een zelfrijdende auto van Uber waarbij een voetganger stierf. En ook de automatische piloot van Tesla ging al verschillende malen in de fout, soms met dodelijke gevolgen. “Vijf jaar geleden hebben we al voorspeld dat er een dodelijk ongeluk zou gebeuren met een zelfrijdende auto, en dat dit de vooruitgang zou vertragen voor een bepaalde periode”, legt Neckermann uit.

Niettemin is dit niet noodzakelijk slecht, vindt hij. “We hebben tijd nodig om technologie terug in te halen. Regelgeving en vooral de maatschappij moet een inhaalbeweging maken. Nu staat technologie te ver vooruit, en die elementen moeten nu eenmaal in balans zijn.”

Vijf jaar geleden hebben we al voorspeld dat er een dodelijk ongeluk zou gebeuren met een zelfrijdende auto, en dat dit de vooruitgang zou vertragen voor een bepaalde periode

Neckermann nuanceert ook het verhaal. “We hebben al autonome treinen en zelfrijdende voertuigen in de mijnbouw en landbouw. Zelfrijdende voertuigen zijn veel breder dan auto’s, en we zullen geconfronteerd worden met erg veel andere use-cases alvorens er zelfrijdende taxi’s op straat komen.”

De toekomst aan de fiets

Om af te sluiten hebben we het nog over de fiets. De futuristische visie van Neckermann is er niet enkel een van zelfrijdende auto’s en elektrische voertuigen. Hij heeft verassend veel aandacht voor de fiets, en ziet het als een kernonderdeel van de stad van de toekomst.

“Fietsen zijn ook een erg efficiënt vervoermiddel ruimte-gewijs, je kan zes tot acht fietsen plaatsen in de ruimte die één auto opneemt”, stelt hij. Hij is ook een sterk voorstander van elektrische fietsen, zoals die van de recent gelanceerde Belgische start-up Cowboy. “Je wil misschien niet bezweet aankomen op kantoor of misschien is je route erg heuvelachtig. Een elektrische fiets kan echt de drempel om te fietsen verlagen.”

De stad van de toekomst is dus futuristisch, maar we zullen erin blijven rondfietsen. “Veel steden hebben in het verleden de fiets weggeduwd. Maar we moeten echt de fiets een nieuwe kans geven”, besluit hij.