Deze Vlaamse wil toponderwijs voor elk kind en krijgt daarvoor steun van Jack Ma, Gordon Brown en Shakira

Kan onderwijs de wereld redden? Een vraag waar Liesbet Steer niet lang hoeft over na te denken. “Mensen onderschatten de impact daarvan”, antwoordt de Vlaamse die als directeur van de Education Commission in de luwte toewerkt naar die ene grote droom: kwalitatief goed onderwijs voor ieder kind op deze planeet. Ze kan daarvoor rekenen op de steun van onder meer Alibaba-oprichter Jack Ma, popster Shakira, en een indrukwekkend lijstje van politieke en economische wereldleiders. “Allemaal persoonlijkheden met een uitgesproken visie over hoe we dit wereldwijde probleem structureel moeten aanpakken”, aldus Steer. “Ook de kwaliteit van ons onderwijs moet dringend omhoog. Want zelfs in de hoge inkomenslanden worden kinderen en jongeren onvoldoende klaargestoomd voor de arbeidsmarkt van morgen.”

‘Burgerrechtenstrijd van deze tijd’

Gordon Brown noemt wereldwijd onderwijs de ‘burgerrechtenstrijd van deze tijd’. En de voormalige Britse premier is allerminst een toeschouwer aan de zijlijn. Als speciale gezant van de Verenigde Naties voor onderwijs wordt hij dagelijks met zijn neus op de (harde) feiten gedrukt. “Een generatie jongeren eist haar recht op onderwijs op. Er is een tikkende tijdbom van ongenoegen omdat de helft van hen deze hoop wordt ontzegd. We kunnen niet nog een jaar of een decennium als dit accepteren”, aldus Brown.

De ex-politicus staat uiteraard niet alleen in zijn strijd. Hij kan daarbij onder meer rekenen op Liesbet Steer, een 46-jarige Vlaamse die directeur is van de Education Commission, waarvan Brown het voorzitterschap waarneemt. De Education Commission, voor het eerst samengeroepen in 2015, is een mondiaal initiatief dat betrokken wereldleiders, beleidsmakers, onderzoekers en andere invloedrijke persoonlijkheden bereid vond om, elk vanuit zijn of haar expertise, een gezamenlijk financieringstraject uit te tekenen rond gelijke onderwijskansen voor kinderen en jongeren overal ter wereld.

De commissie, waarvan onze landgenote dus de dagelijkse leiding heeft, telt 26 leden. Een indrukwekkend lijstje met internationale kleppers uit de politieke, economische, sociale en culturele wereld. Zelf geniet Liesbet Steer een pak minder naamsbekendheid, en al helemaal niet in haar geboorteland België, niettegenstaande ze intussen al bijna drie jaar een absolute topfunctie bekleedt. Niet dat ze daar om maalt: Steer is duidelijk iemand die liever in de schaduw opereert.

Geboren in Gent maar opgegroeid in Brugge, woont ze nu al jaren met haar gezin in Washington DC. “Mijn kinderen, twee tieners, herinneren mij elke dag opnieuw aan het belang van goed onderwijs”, grapt Liesbet Steer. Een thema dat haar altijd sterk heeft aangetrokken. “Voordien werkte ik aan het Brookings Institution, een gerenommeerde denktank die zich buigt over tal van wereldproblemen, waaronder internationale ontwikkeling en onderwijs. Ik deed er onderzoek naar de mondiale investeringen in onderwijs en kwam ik tot de conclusie dat een aantal zaken fundamenteel fout liepen. Er was duidelijk nood aan een goed georganiseerde, mondiale inspanning om die gigantische uitdaging aan te pakken via een wereldcommissie.”

Wijze raad van Jack Ma

Dat doet Steer nu dus met de Education Commission, aan de zijde van Gordon Brown. “Voor de internationale financiering van de onderwijsprojecten die we op de agenda hebben staan, is zijn invloed essentieel.” Groot is ook de invloed van de 26 commissieleden: Alibaba-founder Jack Ma is een van hen, net als popster Shakira, voormalig voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso, ex-presidenten Felipe Calderón (Mexico) en Jakaya Kikwete (Tanzania), president van de Wereldbank Jim Kim, en zo kunnen we nog even doorgaan.

“Het is absoluut cruciaal om dergelijke invloedrijke mensen rondom jou te hebben”, benadrukt Steer. “Het is net die verscheidenheid aan profielen, elk met hun eigen achtergrond en gigantische netwerk, die ervoor zorgt dat je overal ter wereld dingen in beweging krijgt.”

“Maar ook op andere vlakken is hun inbreng zeer nuttig. Jack Ma, om maar iemand te noemen, heeft bij de strategiebepaling en het actieplan van ons rapport bijvoorbeeld iedereen heel hard gepusht om zo innovatief mogelijk te denken. Hij zei daarover het volgende: ‘Als ik voor mijn expansie in China het brick-and-mortar businessmodel van Walmart had toegepast, zou het mij minstens 60 jaar gekost hebben om elk individu te bereiken. Maar door slim gebruik te maken van de bestaande technologie kon ik veel sneller schakelen en zal Alibaba naar schatting binnen nu en tien jaar elke Chinese consument bedienen.’”

Wie eveneens in de commissie zetelt, is de voormalige minister van onderwijs van Zuid-Korea, een land wiens onderwijssysteem wordt beschouwd als het meest succesvolle ter wereld. Wat in grote mate heeft bijgedragen aan de nationale welvaart en het feit dat Zuid-Korea nu een hoge-inkomensland is. “Ju-Ho Lee werpt zijn kennis en expertise in de schaal voor het Education Workforce Initiative, een nieuw onderzoeksprogramma om innovatieve manieren te identificeren waarop onderwijspersoneel haar studenten flexibele vaardigheden kan aanleren die geschikt zijn voor de 21ste eeuw, onder meer door gebruik te maken van de laatste technologieën zoals Artificial Intelligence.”

Omringd door high-level people

“Ik ben gezegend met een team dat al gigantisch veel onderzoek deed rond deze problematiek”, beseft onze landgenote zeer goed. “De uitdagingen blijven gigantisch groot, maar met zulke high-level mensen aan je zijde is het wel een stuk makkelijker om die noodzakelijk veranderingen effectief in gang te zetten. Vanuit mijn academische achtergrond weet ik dat het ook veel voldoening geeft om een paper te schrijven en die vervolgens in een wetenschappelijk tijdschrift te zien verschijnen. Maar nu heb je ervaren mensen in je team die als geen ander weten hoe je die visie en het vele werk achter de schermen het best vertaalt naar de praktijk.”

“Doordat de Education Commission wordt gezien als een belangrijk referentiepunt, gaan mensen hun ambities opschroeven. We hopen er ook in te slagen in het komende jaar een investeringsfonds op te richten, mét de goedkeuring van de G20-landen. Dat zou nooit zijn gelukt als we gewoon een groep van wetenschappelijke onderzoekers waren geweest”, weet Steer.

Learning Generation creëren

Het stemt Steer tevreden dat de onderwijsproblematiek steeds hoger op de politieke agenda komt te staan. “Want”, zegt ze, “het is ooit anders geweest. In de beginjaren 2000 kregen onderwijs en gezondheid min of meer evenveel internationale hulp. Maar in de voorbije 15 jaar ging er alsmaar meer geld en aandacht naar gezondheidszorg, mede dankzij de Bill Gates foundation. Vooral in de periode 2010-2015 taande de aandacht voor de onderwijsproblematiek en kwam de prioriteit meer en meer te liggen op gezondheid, klimaatbeleid, de financiële crisis,.… Een groot nadeel dat onderwijs heeft ten opzichte van bijvoorbeeld gezondheidszorg is de uitkomst niet zo makkelijk meetbaar is.”

“Het is de verdienste van de Educational Commission dat we die dalende trend hebben kunnen omkeren. In die mate dat er nu zelfs een momentum is, met een sterke toename van het aantal internationale investeringen in onderwijs. Dat maakt dat we zeer optimistisch zijn over het behalen van onze doelstellingen. En dat is een ‘learning generation’ creëren.”

The Learning Generation is ook de titel van een rapport dat de commissie in 2016, onder leiding van Liesbet Steer, uitbracht met een allesomvattend plan van aanpak. “We identificeerden vier transformaties die nodig zijn voor verandering en deden twaalf aanbevelingen die zowel nationale als internationale beslissingsnemers zouden moeten doorvoeren. Het is hoe dan ook een continu proces dat medewerking van heel veel actoren vereist.”

Secundair onderwijs voor elk kind

“Het draait heus niet enkel om geld maar hoe fantastisch zou het niet zijn, mochten we een filantroop vinden die evenveel geld in onderwijs wil investeren, zoals Bill Gates al vele jaren doet voor de gezondheidszorg”, droomt Liesbet Steer even luidop.

“Vandaag maken alle landen samen ongeveer 12 miljard dollar vrij voor onderwijs, daar hopen wij nog eens 10 miljard dollar (8,5 miljard euro, nvdr) aan toe te voegen zodat er zo’n 200 miljoen extra kinderen school kunnen lopen.”

De ambitie van de Verenigde Naties is om tegen 2030 aan elk kind ter wereld secundair onderwijs te kunnen aanbieden. “Dat zou natuurlijk het droomscenario zijn”, nuanceert Steer meteen. “Maar je moet dit eerder zien als een symbolische streefdatum, al blijft dat voor sommige landen zeker haalbaar. Stellen dat het nog een generatie zal duren, klinkt al veel realistischer. Ik denk dat we voor de rest van onze dagen weten wat gedaan (lacht). Omdat er zoveel meer bij komt kijken dan enkel onderwijs. Zo is bijvoorbeeld innovatie een hele belangrijke.”

“Lange tijd hebben we ons allemaal te veel gefocust op de vele miljoenen kinderen die nu ook naar school gaan en te weinig op wat ze effectief hebben geleerd op de schoolbanken”, vindt Steer. “Want minstens even erg is het bedroevende niveau van het onderwijs, zelfs in landen waar je dat niet meteen zou verwachten.”

“Meer dan de helft van de jongeren die op de schoolbanken zitten, leert helemaal niks bij”, klinkt het onomwonden. “In 2030 zullen ruim 800 miljoen kinderen en jongeren - wat zowat de helft is van de 1,6 miljard kinderen wereldwijd die tegen dan de schoolleeftijd zullen hebben - niet de basisvaardigheden of vereiste kwalificaties bezitten die moderne arbeidskrachten nodig hebben. Dan mag je spreken van een structureel probleem.”

Klaarstomen voor de arbeidsmarkt van morgen

“Een van de grootste uitdagingen waar we nu voor staan, heeft te maken met het feit dat de arbeidsmarkt zelf danig gaat veranderen”, aldus Liesbet Steer. “Vandaag worden jonge mensen opgeleid voor jobs die binnen tien tot twintig niet meer zullen bestaan, of minstens een heel andere invulling krijgen. Daarom moeten we dringend een onderwijssysteem creëren dat toekomstgerichte vaardigheden aanleert. Dan denk ik aan: kritisch en probleemoplossend denken, werken in teamverband, computational thinking, enzovoort.”

“Je hebt enerzijds gespecialiseerde skills die specifiek voor een bepaalde job dienen, en anderzijds overdraagbare vaardigheden. Het is die laatste skill set die aan belang gaat winnen, omdat werkgevers steeds meer zoeken naar ultra-veelzijdige werknemers. Levenslang leren maakt daar ook deel van uit, in de wetenschap dat verandering vandaag de enige constante in de wereld is.”

“Sowieso is het een uitdaging waar de hoge inkomenslanden net zo goed mee worstelen. Het feit dat de G20 een betere afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt sinds kort als een prioriteit is gaan beschouwen, is daarvan een duidelijk bewijs.”

“Uit een rapport van de Wereldbank blijkt dat in hoge inkomenslanden 70% van alle rijkdom in menselijk kapitaal zit, terwijl dat in lage inkomenslanden slechts 40% is. Daarom is het zo belangrijk dat alle landen nog meer gaan investeren in hun menselijk kapitaal. Omdat dat het meest waardevolle bezit is, van een bedrijf maar zeker ook van een natie”, meent Steer.

“Sinds drie jaar is de sector zich ook gaan focussen op de kwaliteit van het onderwijs, we hebben dus nog een lange weg af te leggen. Het komt er nu vooral op aan het tempo van die vooruitgang stelselmatig te verhogen.”

Zelf bouwen aan de toekomst

Afsluiten doen we met de gevleugelde woorden van de Argentijnse minister van Onderwijs, Alejandro Finocchiaro: “De toekomst is niet iets waar we moeten op wachten, die kunnen we namelijk zelf bouwen met goed onderwijs.”Een stelling waar ook Liesbet Steer zich volledig in kan vinden. “Onderwijs kan wel degelijk de wereld redden, omdat het mensen een betere toekomst biedt. De impact daarvan wordt nog steeds onderschat.”

“Beter onderwijs zorgt ervoor dat mensen langer leven, dat het kindersterftecijfer daalt, er minder kindhuwelijken zijn, en ga zo maar door. Kortom, de gezondheid van een bevolking kan je alleen maar duurzaam en structureel verbeteren door ook consistent te investeren in onderwijs. En dat is een bal die de Education Commission aan het rollen heeft gebracht.”

(Photo credits: Lana Wong)