Achter de schermen bij deze Brusselse codeerschool: 'Een maand lang zeven dagen per week en 16 uur per dag coderen'

Geen lessen, geen leraren, geen diploma’s: op de Ukkelse codeerschool 19 zijn het de studenten zelf die verantwoordelijk zijn voor hun persoonlijk succes en dat van hun klasgenoten. Omdat de mensen erachter heel sterk geloven in peer-to-peer- en projectonderwijs, gestoeld op de gamification methode. “Wij zijn voor alle duidelijkheid niet tégen traditionele opleidingen”, licht managing director Stéphan Salberter toe. “Maar door de digitalisering en het internet zijn er nu eenmaal nieuwe onderwijsvormen nodig, alternatieven waar wél voldoende ruimte is voor creativiteit en probleemoplossend denken.”

In mei 2018 gingen de virtuele poorten van 19 voor het eerste open. Een atypische coding school voor 18-plussers met een nieuw en disruptief leermodel: geen klassikale opleiding, maar (gratis) peer-to-peer onderwijs met focus op projecten, waarbij de deelnemers idealiter geen voorkennis van IT hebben – men verkiest onbeschreven bladen, omdat die een sterkere leercurve hebben én wegens gebrek aan knowhow sneller geneigd zijn samen naar oplossingen te zoeken. De opleiding duurt twee tot vijf jaar en levert op het einde van de rit géén diploma op. De enige vereiste? De wil om er te geraken en toch minstens wat affiniteit met of liefde voor IT.

Een nieuw onderwijsmodel from scratch

School 19 is een filiaal van de vermaarde Ecole 42 in Parijs, die sinds de opening in 2013 wordt gefinancierd door de Franse miljardair en filantroop Xavier Niel. De man die rijk is geworden in de telecombusiness had al snel door dat de sector zonder internet en digitalisering niet zou overleven, en dat het dus noodzakelijk was tijdig op zoek te gaan naar de nodige talenten voor zijn bedrijf.

Maar het traditionele onderwijs was hem te duur en te traag, vandaar het idee om from scratch een nieuw onderwijsmodel uit te denken en dat ook zelf te financieren. Met succes: vandaag studeren er 4.000 studenten aan Ecole 42. De idee van franchising vond bijgevolg al snel ingang. In totaal zijn er nu wereldwijd 14 scholen, telkens gefinancierd door al dan niet lokale internet- en telecombedrijven. De meest recente werd in Silicon Valley geopend.

Omwille van de eigenzinnige aanpak van en visie rond de opleiding werd School 19 in een artikel een ‘antischool’ genoemd, maar met die omschrijving gaat Stéphan Salberter, managing director van de Brusselse school, absoluut niet akkoord. “Wij zijn voor alle duidelijkheid niet tégen klassikaal onderwijs”, licht hij toe. “Wij bieden gewoon een alternatief voor traditionele opleidingen. Door de digitalisering en internet zijn er nu eenmaal nieuwe onderwijsvormen nodig, en nieuwe manieren om creativiteit in onderwijs ruimte te geven. Al was het maar omdat urenlang stilzitten en luisteren naar een docent steeds moeilijker wordt voor jongeren.”

Disruptief op drie manieren

En toch is 19 niet radicaal anders dan klassiek onderwijs, beklemtoont Salberter. “We mogen dan wel geen leraars en diploma hebben, we werken wél met punten, wekelijkse examens en een programma. We zijn alleen op drie manieren disruptief. Ten eerste bestaat ons programma uit peer-to-peer-projecten, die telkens voor een specifieke coding skill staan. Daar moeten ze aan werken met mensen die op hetzelfde niveau zitten. Samenwerken is een vereiste, want het cliché dat encoders altijd alleen werken, klopt gewoon niet.”

De timing van de projecten varieert van één dag tot 26 weken, en op het einde van de rit moeten de cursisten niet alleen een concrete oplossing hebben, maar ook helder kunnen uitleggen wat ze precies hebben gedaan en waarom. “Ook heel belangrijk: ze moeten in de school zelf aan die projecten werken, we spreken hier dus niet over e-learning”, verduidelijkt Salberter. “In onze lokalen hebben we 150 Macs ter beschikking, waar in principe 450 studenten tegelijkertijd aan zouden kunnen werken. In realiteit gebeurt dat nooit, aangezien de school 24/7 open is. Je kan hier dus letterlijk dag en nacht terecht.”

“Let wel, de focus op projecten betekent niét dat wij niet in theorie geloven, alleen zijn we ervan overtuigd dat studenten die het best leren door problemen op te lossen. De cursisten komen hier aan met studieboeken, in het volle besef dat ze de theorie die erin staat meteen praktisch zullen kunnen toepassen.”

Opleiding als een soort game

Een tweede disruptief element is de focus op gamification. “Wij zien de opleiding als een soort game met niveaus, 21 om precies te zijn”, legt Stéphan Salberter uit. “Met je punten – die je niet alleen via de projecten, maar ook met vrijwilligerswerk kan verdienen, bijvoorbeeld door op vrijwillige basis les te geven aan medestudenten – kan je van één niveau naar een volgend gaan.”

“Vanaf niveau 7 zijn kandidaten verplicht om naar bedrijven stappen en een stage van vier tot zes maanden aan te vragen, waarna sommigen niet terugkomen omdat het bedrijf hen definitief aanwerft. In elk geval: eenmaal je een job hebt gevonden, verlaat je sowieso de game, op welk niveau je op dat moment ook zit. Heel weinig studenten komen bijgevolg aan niveau 21. In Ecole 42 wordt overigens 100 procent van onze jongeren aangeworven, zelfs door grote bedrijven als Google. Dat zal in School 19 niet anders zijn. Jobs invullen is dan ook onze main purpose.”

Het derde disruptieve element is het eigen tempo. “Sommige studenten pikken heel snel zaken op en vinden na een jaar al een job, bij andere gaat dat minder vlot”, weet Salberter. “Die laten we toe op eigen tempo te werken, hoewel we bepaalde milestones hanteren om toeristen in de opleiding te vermijden. Er moet bij de studenten in de eerste plaats een drive zijn, de wil om te durven en dingen uit te proberen.”

“Hoe we dat testen? Heel eenvoudig: bij ons worden kandidaat-leerlingen letterlijk in het diepe gegooid. Voor aanvang van de opleiding en na een eerste online test nemen ze namelijk deel aan een intense proefmaand, die piscine -zwembad- wordt genoemd. Dat is dé manier is om je te leren beredderen. Als je niet kunt zwemmen en je wordt in het water gegooid, zal je snel naar een oplossing moeten zoeken en je plan moeten trekken om niet te verdrinken.”

“Een maand lang moeten alle kandidaten zeven dagen per week en 16 uur per dag coderen – wie afhaakt of wie faalt volgens onze algoritmes, en dat is ruim de helft tot tweederde, blijft achter. De rest mag School 19 binnen. Vorig jaar dienden zich 3.000 personen aan voor de onlinetest, 450 namen deel aan de piscine en uiteindelijk bleven er 150 mensen over die in oktober konden starten. Daarbij een professionele chef-kok, die na zeven jaar in de keuken iets met gaming wilde doen, maar daar niets van af wist. Hij bleek een van onze beste kandidaten. We hebben ook een schrijnwerker die zelf een platform wil creëren om meer opdrachten aan te kunnen.”

“Anders gezegd: iedereen kan hier zijn kans wagen. In dat opzicht past ons concept ook heel mooi binnen het kader van levenslang leren. We zijn er daarom van overtuigd dat bedrijven binnen enkele jaren werknemers tijdens de werkuren de tijd gaan gunnen om bij ons de opleiding te volgen.”

Geen diploma’s, wel skills en expertise

Maar zullen we er met die pakweg 150 studenten per ‘jaar’ in slagen om het gigantische tekort aan IT-profielen op de Belgische markt op te vangen? Salberter gelooft in elk geval dat de school een wezenlijke bijdrage zal kunnen leveren. “We stellen vast dat Ecole 42 werkt. Dus als we die lijn hier doortrekken, kunnen we een antwoord bieden op de braindrain in ons land. We zijn natuurlijk niet dé oplossing, gelet op de momenteel 15.000 IT-vacatures in ons land. Maar we kunnen wel ons steentje bijdragen.”

“Bovendien voelen we ons gesterkt door de bedrijven die ons project steunen. In België zijn dat onder meer Solvay, Delta Lloyd, Proximus en Persgroep. Bedrijven die in de eerste plaats niet meer om diploma’s vragen, wel om skills en expertise. Dat heeft onderzoek van Agoria trouwens aangegeven: meer dan 50 procent van de werkgevers vindt dat de traditionele opleidingen niet meer beantwoordt aan de eisen van vandaag. Door onze laagdrempelige en gratis aanpak, zonder diploma-vereiste, kunnen we bovendien mikken op werkloze jongeren die anders niet aan de bak komen.”

Coderen is géén mannenzaak

“Daarnaast richten we ons specifiek op vrouwelijke kandidaten richten, met het programma She Loves to Code. The New York Times heeft daarover een heel interessant artikel gepubliceerd: The Secret History of Women in Coding. Daaruit bleek dat tot pakweg 1985 coderen een vrouwenzaak was”, geeft Salberter mee. “Pas door de komst van de personal computer is dat veranderd: gaming werd belangrijk en computers werden opeens meer met mannencultuur geassocieerd, vooral dan in Westerse landen. Meer naar het Oosten toe is coderen nog steeds een vrouwenzaak.”

“Dat coderen mannelijk zou zijn is dus heel cultureel én temporeel bepaald, bijgevolg zijn wij heel optimistisch dat het tij op dat vlak kan keren. Vandaag is 15 procent van de kandidaten vrouwelijk, voor de inschrijvingen voor volgend ‘academiejaar’ gaan we naar de 20 procent. We mikken nu op 25 en daarna nog verder: 50 procent moet binnen enkele jaren absoluut kunnen. In Parijs zitten ze nu aan 30 tot 35 procent. Onze opleiding moet een weerspiegeling van de maatschappij zijn, punt.”

Tot slot nog even over de naam: alle scholen hebben een eigen nummer als naam. Zit daar een betekenis achter? Ja dus: het getal 42 van de ‘oerschool’ komt uit de bekende sciencefictionroman The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy, waarin wordt gesteld dat het (absurde) antwoord op de ‘Ultieme Vraag over het Leven, het Universum en Alles’ het getal 42 is. Een knipoog dus naar the meaning of life. “Bij ons is het 19, omwille van de symboliek”, besluit Stéphan Salberter. “1 en 9 zijn namelijk het laagste en hoogste enkele getal, waarmee we willen aangeven dat we inclusief zijn. Een sociaal project voor iedereen.”