We schrijven woensdagavond 6 november 2019. Club werkt de vierde wedstrijd van de poulefase van de Champions League af in Parc des Princes. De Belgische landskampioen, die eerder al gelijk speelde bij Real Madrid, is in Parijs op weg naar een nieuwe stunt. Als het de zopas gefloten strafschop feilloos omzet, krijgt het blauw-zwarte team uitzicht op een gelijkspel tegen het miljoenenelftal van Paris Saint-Germain. Maar Diagne, die tegen alle afspraken in de bal opeist en op de stip legt, mist. Dit pijnlijke incident toont aan dat egocentrisme dat erop gericht is om 'zelf te scoren' ook in organisaties heel veel kwaad kan berokkenen.

Collectief belangrijker dan het individu

De pikorde voor het nemen van de strafschop is nochtans vooraf duidelijk bepaald: Hans Vanaken, die in afwezigheid van de geschorste Ruud Vormer de aanvoerdersband draagt, moet zich achter de bal plaatsen en scoren, zoals hij al zo vaak heeft gedaan vanaf de stip. Maar tot consternatie van alle voetballiefhebbers eist de ingevallen Mbaye Diagne de bal op. Aanvoerder Vanaken wil het voor de ogen van 50.000 toeschouwers in het stadion en honderdduizenden televisiekijkers niet tot een pantomime laten komen en laat Diagne dan maar trappen.

Dat hij woedend is, kan je niet alleen van zijn anders altijd wat onderkoelde gezicht aflezen. Het blijkt ook uit het feit dat hij aanstalten maakt om zijn aanvoerdersband uit te trekken en op de grond te gooien. De trap van Diagne wordt een pijnlijke misser, waardoor Club Brugge niet alleen enkele miljoenen misloopt, maar in één keer ook heel wat werk dreigt te hebben om het zorgvuldig opgebouwde imago van eendrachtig team weer op te poetsen.

Dit pijnlijk voorval toont heel mooi aan dat egocentrisme niet meer van deze tijd is en dat we vandaag meer dan ooit voor ogen moeten houden dat het collectief belangrijker is dan het individu. 

Maatschappij zonder ankerpunten

Toen dertig jaar geleden met het vallen van de muur van Berlijn een einde kwam aan de Koude Oorlog, voorspelde politicoloog Francis Fukuyama “het einde van de geschiedenis” en de voor eeuwig voortdurende dominantie van het liberalisme, met daaraan gekoppeld de grootst mogelijke individuele vrijheid.

Op enkele enkelingen na leek iedereen het daar toen mee eens. Eén van die enkelingen die tegen de stroom in roeide, was de Franse socioloog Michel Maffesoli. Hij schreef dertig jaar geleden het boek 'Le temps des tribus' (Het tijdperk van de stammen) waarin hij al voorspelde dat 'communities' belangrijker zouden worden dan individuen.

En die prognose is meer dan uitgekomen: in onze maatschappij waarin zoveel ankerpunten van vroeger zijn weggevallen, waarin alles in het teken lijkt te staan van cijfers, groei en winst, waarin elke dag meer vragen rijzen over maatschappijvormen, politiek, seksualiteit en zelfs gender, gaan we als individu met zijn allen onverdroten op zoek naar verenigingen waarbij we ons kunnen aansluiten, omdat we allemaal een grote nood hebben aan gemeenschappelijke waarden, menselijke warmte en een gevoel van nabijheid dat voor verbondenheid zorgt.

Terugkeren naar de bron

Terwijl de algoritmes en de virtuele wereld van de sociale media ons onderdompelen in zeepbellen van fake news, terwijl het algemene wantrouwen zienderogen toeneemt, maakt het behoren tot een stam het mogelijk om terug te keren naar de bron, te voelen wat de echte waarde van vriendschap is en zo energie en warmte te krijgen om de koude en kille wereld aan te kunnen.

Samen muziek maken, toneel spelen of aan sport doen is één van de belangrijkste manieren om tot een dergelijke warme community te komen. Club Brugge goot daar bovendien de slogan 'no sweat, nog glory' over, om het samenhorigheidsgevoel nog te versterken.

Een dergelijk samenhorigheidsgevoel kenmerkt ook de stam van de Wolof, waarvan Mbaye Diagne oorspronkelijk afkomstig is. Precies omdat de stam een antwoord biedt op het zoeken naar samenhorigheid, is het ook voor iedereen duidelijk dat de leider van de stam bij belangrijke beslissingen het voortrouw neemt en de te volgen richting aanduidt.

Les om te koesteren

Dat is op 6 november in Parijs niet gebeurd. De leider van het collectief – Hans Vanaken – kon niet op tegen het egocentrisme van het individu Mbaye Diagne. Het zou best kunnen dat het een tijdje duurt vooraleer de wonden die daardoor in de stam van Club Brugge geslagen zijn, weer helemaal geheeld zijn.

Maar het pijnlijke voorval in Parc des Princes toont ook aan dat in elke organisatie egocentrisme dat erop gericht is om 'zelf te scoren' heel veel kwaad kan berokkenen. En net daarom is het ook voor ondernemingen een les om te koesteren.