Wanneer we spreken over intelligentieniveaus binnen leiderschaps- en organisatieontwikkeling dan zijn we inmiddels goed bekend met de afkortingen IQ (cognitief), EQ (emotioneel), SQ (spiritueel) en FQ (fysiek). Door de tijd heen is er steeds meer aandacht gekomen voor zelfkennis en de ontwikkeling van de zogeheten soft skills, voor het luisteren naar onze intuïtie en de signalen van ons lichaam. We acteren steeds vaker vanuit een holistische visie, in de zin dat we naast onze fysieke lichamen ook emotionele, spirituele en mentale (energie)lichamen (h)erkennen. Lichamen die ieder voor zich informatie opnemen, verwerken en (waarneembare) output genereren.
Van IQ naar AI
In het informatie gedreven tijdperk waarin we ons momenteel bevinden, worden deze quotiënten onder spanning gezet en worden we uitgedaagd om opnieuw te duiden welke wanneer werkelijk van belang zijn. Voor ons als mens: in de wereld, op de planeet en in de samenleving waar we deel van uit maken. Op macro en op microniveau. En meer nog: of deze duiding, met alle voortschrijdende inzichten, nog voldoende is. We krijgen steeds vaker te maken met (zelflerende) systemen, computers en algoritmes die ons ver voorbij streven voor wat betreft ons vermogen om kennis op te kunnen nemen en te verwerken (lees: IQ). Kunstmatige Intelligentie (AI) is inmiddels ten tonele verschenen en ontwikkelt zich in een razend tempo.
Data is de nieuwe olie: er wordt onwaarschijnlijk veel data over ons gegenereerd, verzameld en geanalyseerd. De kaart is echter niet het gebied, er is zoveel meer dat (nog) niet (in en om ons heen) kan worden gemeten, geduid of waargenomen door onze hedendaagse wetenschap.
Via algoritmes kan AI echter inmiddels bijna feilloos ons gedrag, overtuigingen, voorkeuren en opvattingen lezen, voorspellen en dus hiermee beïnvloeden. Denk maar aan het Cambridge Analytica-schandaal rondom de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Van EQ naar Loving AI
Door de jaren heen is de nadruk al steeds meer komen te liggen op de ontwikkeling van ons EQ en SQ: ons vermogen tot empathie, compassie, met aandacht volledig aanwezig zijn bij de ander en in contact staan met ons diepere weten, onze intuïtie. De opkomst van de smartphone heeft echter in vele gevallen deze ontwikkeling (deels) teniet gedaan aangezien we collectief meer tijd achter beeldschermen zijn gaan doorbrengen dan in persoonlijk contact met elkaar.
We raken steeds meer verslaafd aan/ afhankelijk van computertechnologie. Technologieën die ons steeds meer verankeren in ons hoofd, in de tijd, in de materie, steeds vaker uit contact met ons gevoel en uit werkelijk contact met de wereld om ons heen. Ons straatbeeld en sociale leven wordt steeds vaker gedomineerd door mensen verzonken in hun smartphones, ook wel populair geduid met de term zombificatie. Statistieken wijzen wereldwijd uit dat we meer verbonden zijn dan ooit maar ons collectief nog nooit zo alleen hebben gevoeld.
Naast Smart worden vele systemen inmiddels Kind. Kunstmatige intelligentie is namelijk steeds meer in staat via camera's onze gezichtsuitdrukking te lezen, microsignalen te duiden en van hieruit in te spelen op onze gevoelens. Microsignalen als transpiratieniveaus, temperatuur- en hormoonschommelingen. Daarnaast kan het via microfoons ook microsignalen lezen in onze stem, door middel van stemherkenning. Chatbots en digitale assistentes (denk aan Ava of Mica) worden steeds menselijker, zowel op visueel als auditief vlak, AI psychiaters en virtuele therapeuten verschijnen op het toneel en Virtual Reality wordt ingezet om empathie te vergroten. Door dit 'artificiële EQ' is AI in staat om accuraat te reageren: bijvoorbeeld begrip en compassie te tonen wanneer dit gepast is.
Zelfkennis is niet langer een luxe maar een bittere noodzaak. Al was het alleen al om onze autonomie, persoonlijke ruimte en vrije wil te bewaken
Dit alles maakt dat het vandaag de dag ook steeds minder te duiden waar onze eigen gevoelens en gedachtes eigenlijk vandaan komen. Zijn ze beïnvloed en gemanipuleerd van buitenaf, door bijvoorbeeld AI systemen/supercomputers als Google en Facebook, of zijn ze oorspronkelijk? Natuurlijk draaien er in ieder van ons de nodige programma's, vanuit onze opvoeding, onze cultuur en ons referentiekader maar vandaag de dag worden we ieder moment van de dag gebombardeerd met input en prikkels die invloed hebben op zowel onze buiten- als binnenwereld. Zelfkennis is niet langer een luxe maar een bittere noodzaak. Al was het alleen al om onze autonomie, persoonlijke ruimte en vrije wil te bewaken.
Tijdsgewricht
Het bijhouden van alle deze ontwikkelingen, de vernieuwing, de automatisering, het verwerken van alle data en tussentijds de menselijke component te bewaken is bijna ondoenlijk. De wereld om ons heen wordt steeds transparanter, grenzelozer en fluïde. Grenzen vervagen tussen virtuele en analoge werelden, tussen mens en machine, tussen biologisch en kunstmatig. Meerjarenplannen sneuvelen op voorhand want de technologische tsunami raast voort. Vele organisaties en teams ervaren een tweespalt, in deze transitiefase van de 'oude' werkwijze naar de nieuwe. Werknemers en ondernemers raken overprikkeld en opgebrand. We proberen alle ballen hoog te houden maar we dienen juist keuzes te maken.
De uitnodiging
Al deze ontwikkelingen nodigen ons uit onszelf af te vragen wat het is wat ons 'Mens' maakt, wat ons onderscheidt van de machine en wat dus werkelijk onze aandacht nodig heeft qua ontwikkeling, zowel op persoonlijk als op organisatie vlak. Zodat we kunnen bewaken dat computertechnologie ons ondersteunt en aan ons dienstbaar blijft in plaats van dat het ons als Mens degradeert tot organische robots. Het heeft namelijk geen zin om de competitie aan te gaan met de computer, zeker niet qua verwerkingssnelheid, geheugen en opslag-/verwerkingscapaciteit.
Het is nu de uitdaging ons mens-zijn met al onze vermogens verder te onderzoeken en te ontwikkelen, zelfkennis op een nog dieper niveau over onszelf te vergaren zodat we meer van onze 'Innerlijke Technologie' kunnen (her)activeren. Dán zullen we in staat zijn de kracht van mens en machine werkelijk te bundelen, vanuit synergie. Want de mogelijkheden zijn immens, qua (persoonlijke en economische) groei, innovatie en (individuele en collectieve) transformatie. But first things first.
Bewustzijn als USP
Het tijdperk waarin we focussen op intelligentieniveaus zijn we dus inmiddels ontgroeid. Door voortschrijdende inzichten en computertechnologische ontwikkelingen is dit inmiddels ingehaald door het tijdperk van Bewustzijn. Dát is namelijk hetgeen ons Mens maakt en ons werkelijk onderscheidt van de machine. Ons bewustzijn is als het ware ons Unique Selling Point. We zijn in staat om vanuit een derde positie naar onszelf te kijken, te reflecteren.
Wie of wat is dan dit 'Zelf'? Wat is ‘bewustzijn’? Waar bevindt dit zich? Is het zichtbaar, meetbaar, lokaliseerbaar? Waar ligt haar oorsprong? Waar komt het uit voort? Is het hetzelfde als je persoonlijkheid?' Dit zijn enkele van de grote vragen die vele (neuro)wetenschappers, filosofen en psychologen bezighouden. Tegenwoordig is dit onderzoek echter niet meer beperkt tot slechts deze disciplines, ook binnen de computerwetenschappen is er een groeiende fascinatie voor het 'fenomeen' bewustzijn. Wanneer deze vraag namelijk beantwoord kan worden en bewustzijn omgezet kan worden in bits en bytes, dan kan deze geüpload worden in een computer. Dan zullen we als mens in staat zijn in een synthetisch of virtueel lichaam verder te leven of zullen robots bewustzijn kunnen ontwikkelen.
Door de komst van geavanceerde computertechnologieën, de exponentiële groei hiervan en de hieruit voortschrijdende inzichten worden we ons steeds meer bewust van hetgeen werkelijk van waarde is:
1. Bewust-zijn van wie we zijn, waar we toe in staat zijn (Innerlijke Technologie - denk aan de kracht van empathie, compassie, aandacht, creativiteit, liefde, intuïtie en van ons voorstellings- en waarnemingsvermogen) en de werkelijkheid waar we ons in bevinden. Wat je niet kent, kun je namelijk ook niet waarnemen of activeren.
2. Het is ons bewustzijn dat onze waarneming, onze perceptie bepaalt, en daarmee onze werkelijkheid en datgene waar we invloed op kunnen uitoefenen. Wanneer we ons bewustzijn weten te verruimen zullen we onder andere ons vermogen vergroten om informatie te verwerken, andere verbanden te leggen, ultieme creativiteit te ontsluiten en tegelijkertijd hierin onze persoonlijkheid los te koppelen. Ook zijn we dan in staat om flow en piekstaten te activeren die zich kenmerken door de ervaring van tijdloosheid, moeiteloosheid, grenzeloosheid en een gevoel van gelukzaligheid. Mede als gevolg van een scala aan chemische activaties in ons brein.
Brain Hacking
In dit nieuwe tijdperk gaat het niet langer om de vrije toegang tot beide hersenhelften (links/ IQ, rechts/ EQ) en het slaan van de brug hiertussen (SQ). Het gaat juist om het (deels) 'uitschakelen' of in sommige gevallen juist 'hyperactiveren' van de (gehele) neocortex/prefrontale kwab: ons denkende, bewuste brein en de hiermee gepaard gaande activatie van het onderbewuste. Dat deel van ons dat voornamelijk achter het stuur zit. Er zijn grofweg drie verruimde staten van bewustzijn:
1. flow staten;
2. contemplatieve en mystieke staten (overstijgen van het zelf);
3. psychedelische staten.
Om deze staten te bereiken zocht men tot voor kort haar heil in meditatie/yoga, in therapie en/of in psychedelica. Vandaag de dag bieden de farmaceutische industrie en (computer)technologie oplossingen. Oplossingen die in een instant het effect kunnen generen wat anders jarenlange discipline en zelfonderzoek vergt.
Farmacie
Denk hierbij aan chemische producten in de vorm van synthetische drugs zoals LSD/XTC en medicijnen (o.a. Ritalin). Op natuurlijke basis (trippen/microdosing) zoals (cafeïne, tabak), cannabis, Ayahuasca en paddestoelen/truffels. Met name in de farmacie zijn we steeds meer in staat om specifieke chemische reacties te meten, te lokaliseren en te (de)activeren in ons brein. Reacties die hun impact hebben op onze waarneming en onze gemoedstoestand. Het nadeel van chemische middelen is veelal de afhankelijkheid en de mogelijke verslavingsgevoeligheid.
Technologie
Met behulp van elektroden/banden (resp. EEG scan, Muse wearable) op het hoofd of door toepassing van specifieke electromagnetische frequenties kunnen we hersenfrequenties meten en manipuleren en bepaalde delen van het brein aan-/uitzetten. In verruimde staten van bewustzijn bewegen hersengolven zich van (hyper)actieve beta golven naar meditatieve alpha en zelfs diepe theta golven. Waarbij de aandacht steeds verder verlegd wordt naar de binnenwereld en het onderbewuste: daar waar onze Innerlijke Technologie ligt verscholen.
Muziek staat natuurlijk bekend om haar invloed op onze gemoedstoestand: sound tracks met binaural beats of isochrone tonen zijn in staat ons in andere bewustzijnsstaten te brengen. Zo ook immersive Virtual Reality ervaringen, waarbij onze zintuigen gehackt worden. Technologie als biofeedback tool helpt ons in ieder geval gerichter bewustzijnsstaten te monitoren en te trainen. Denk aan het effect van specifieke visualisatie oefeningen en meditaties.
Ook hierbij geldt dat er een mogelijke afhankelijkheid ontstaat, van gadgets en wearables. Het meest gewenste scenario is dat je in staat bent op eigen kracht andere bewustzijnsstaten te activeren en hiertussen vrij te schakelen, waarbij je technologie slechts als tijdelijk hulpmiddel inzet.
Technologie & Bewustzijn: Holistic Hacking
Inmiddels is er een immer groeiende markt, de zogenaamde altered states economy, die inspeelt op de collectieve jacht naar het losbreken uit de gevangenis van onze mind, van onze persoonlijkheid en het vinden van rust en vervulling.
Tegenwoordig is Hacking één van de nieuwste buzzwoorden. Deze term wordt gangbaar geassocieerd met het illegaal inbreken in computers en het stelen van informatie of plaatsen van virussen. Vandaag de dag vertegenwoordigt het vaker nog het vinden van manieren om iets slimmer, sneller en efficiënter te kunnen doen. Veelal met behulp van computertechnologie zoals apps, gadgets en wearables. Met name op het gebied van je kwaliteit van leven, het indelen van je tijd of het verbeteren van je gezondheid. Denk hierbij aan Life Hacking en Biohacking.
Holistic Hacking staat in deze context voor een specifieke nadruk op een holistische benadering van gezondheid, welzijn en menselijk potentieel. Holistic Hacking vertegenwoordigt een beweging waarbij we antwoorden proberen te vinden op vragen als 'hoe verhoudt ons bewustzijn zich tot computertechnologie?', 'wat ontsluit menselijk potentieel?' en 'welke technologieën zijn hieraan dienstbaar?'.
Press Play
Kortom, bewustzijnsontwikkeling is als onderdeel van leiderschaps- en organisatieontwikkeling, training en opleiding the next big thing. Met name in het (hoger en middle) management ligt er een enorm groeipotentieel te wachten om geactiveerd te worden. Een potentieel dat verscholen ligt in het vergroten en verruimen van het bewustzijn en het trainen van verschillende bewustzijnsstaten.
De middelen en de methodes zijn inmiddels ruimschoots voorhanden, welkom in het tijdperk van bewustzijn.
