Dit zijn de belangrijkste symptomen waaraan je een burn-out kan herkennen

Van lichtjes aangebrand tot zwartgeblakerd. We kennen allemaal wel minstens één collega, vriend of familielid met een burn-out. Het is een venijnig beestje. Tegenwoordig is er zelfs sprake van een burn-out epidemie. De ziektekiemen lijken zich razendsnel te verspreiden onder de Vlaamse bevolking. Maar hoe kunnen we die best bestrijden?

Er heerst tot op vandaag wel wat verwarring over de term burn-out en we helpen die graag de wereld uit. Een burn-out is een energiestoornis. Door chronische overbelasting ben je lichamelijk, psychisch en emotioneel uitgeput en niet meer in staat om normaal te functioneren op het werk of thuis. Je hebt een erg laag gevoel van eigenwaarde. Je twijfelt aan je eigen kunnen en je bent jezelf niet meer.

Ook de iets minder gekende bore-out is een energiestoornis. Je bent uitgeput doordat je lange tijd onvoldoende geprikkeld wordt. Je zit té lang in je comfortzone en leert niets meer bij. Je verveelt je te pletter, ook al is je agenda back-to-back gevuld. Als je een bore-out hebt, geloof je doorgaans wel nog in je eigen competenties en dit is waar het grote verschil zit met een burn-out.

Burn-out symptomen

Weinigen herkennen de symptomen in een vroeg stadium. Het licht gaat ogenschijnlijk ‘plots’ uit. De batterijtjes zijn plat. De transformatie van energieke, ambitieuze professional tot immer gestresseerde en overgevoelige werknemer voltrekt zich nochtans niet in één dag, en zelfs niet in een paar weken.

Gemiddeld 12 maanden hebben we de tijd om aan de alarmbel te trekken. En dat is meteen ook het geweldig goede nieuws in die ganse burn-out saga. Als je tijdig de symptomen herkent bij jezelf (of een significant other), dan vermijd je heel wat ellende. Hieronder sommen we de belangrijkste symptomen op:

Uitputting

Je bent op! Geen zondagavond dipje of maandagochtend blues. Wel een diepe vermoeiheid die niet overgaat na een nachtje goed slapen of een avondje Netflix binge-watchen.

Fysieke klachten

Je hebt pijn in je rug, nek, spieren, buik of hoofd. En zelfs het hardnekkig negeren van deze pijn blijkt weinig soulaas te bieden. Je hebt hartkloppingen of slapeloosheid. Je komt bij of je vermagert. Dat zijn slechts enkele van de fysieke klachten die ‘vanuit het niets’ kunnen opduiken.

Huilbuien of paniekaanvallen

Je schiet uit je krammen omdat je collega te luid telefoneert of omdat je 5-jarige koter z’n beker omstoot. Je hebt je emoties niet meer onder controle en dat treft zowel je collega’s als het thuisfront.

Kortsluiting in je brein

Je geheugen lijkt een zeef. Waarover ging die meeting ook alweer? Is het vandaag dinsdag of woensdag? Heb ik de kinderen wel een brooddoos meegegeven naar school?

Zelfvertrouwen gekelderd

Die ambitieuze en daadkrachtige professional in jou is nergens meer te bespeuren. Je stelt beslissingen eindeloos uit en je voelt je heel erg klein. Je hebt het gevoel niet meer jezelf te zijn.

Sociale isolatie

Je sociale activiteiten wijken steevast voor het fleece dekentje op de bank.

Hulp bij burn-out

Je geeft plankgas om die deadline te halen, én de volgende én die daarna. Je to-do lijst lijkt zich te vermenigvuldigen als je even je hoofd draait en dus ga je nog harder werken.

De strever in jou voelt dat het moeilijk wordt, bijt nog wat meer op de tanden en blijft gaan. Hulp vragen komt in de verste verte niet in je op want je hebt ‘gewoon’ teveel werk en je bent ‘gewoon’ wat gestresseerd.

Is het ‘gewoon’ stress of is het een nakende burn-out… wie zal het zeggen? In deze toestand ben je zelf niet in staat om daarover een objectief oordeel te vormen.

When in doubt, break out!

Duw op de pauzeknop. Zet je joker in (of je overblijvende vakantiedagen). Maak lange wandelingen of herneem die compleet nutteloze maar heerlijke hobby. En zoek hulp.

Geen idee waar je terecht kan? Afhankelijk van de fase waarin je je bevindt, kunnen andere mensen jou helpen.

Kan je nog normaal functioneren maar bevind je je op een ‘slippery slope’? Voel je dat het allemaal teveel wordt, dat je grip verliest en dat je reserves stilaan op geraken? Duw dan niet harder op de gaspedaal, maar praat erover met vrienden, familie, je baas, je collega’s, een preventieadviseur of loopbaanbegeleider. Via de fel gesubsidieerde VDAB loopbaancheques kan je voor een prikje beroep doen op een professionele loopbaanbegeleider die je helpt uit te vissen waar de oorzaak van je energieverlies zit én hoe je erger kan voorkomen.

In het diepe dal van de burn-out heeft het weinig zin om na te denken over je professionele next step. Je hebt er gewoonweg niet de energie of mentale ruimte voor. Medische begeleiding is aangewezen in dit stadium en je huisarts is je eerste aanspreekpunt. Deze verwijst je mogelijks door naar een klinisch psycholoog of psychotherapeut.

Voel je je klaar voor je comeback? Fantastisch! Dan is het tijd om met hulp van een loopbaanbegeleider en/of je baas of HR manager, die burn-out bij de wortel te bestrijden. Weg van oude gewoontes en patronen, op naar bewuste loopbaankeuzes die passen bij jouw persoonlijkheid, talenten en ambities.

Terug aan het werk na burn-out

Krijg je zweetpollekes of lichte paniek bij de gedachte je werk te hervatten na het diepe dal van de burn-out? Volstrekt normaal!

De eerste vraag die zich onvermijdelijk opdringt is: ben ik er klaar voor?

Je huisarts heeft ervaring met mensen met chronische stress, burn-out en langdurige ziekte. Bovendien heeft die jou opgevolgd doorheen de moeilijke periode en het herstel. Of en wanneer de tijd rijp is om het werk te hervatten, kan je dus best met je huisarts bespreken.

Maar helaas heeft je huisarts tot op vandaag geen medische tests die zwart op wit, met de juistheid van een laser en onbetwistbare statistische significantie kunnen zeggen wanneer jij er klaar voor bent. Je arts zal dus voor een stuk moeten voortgaan op jouw ervaringen…

Is je energiepeil terug normaal of heb je nog veel pieken en dips? Is je nachtrust oké of voel je je ’s ochtends nog even moe als toen je de avond voordien onder de wol kroop? Zijn de fysieke kwaaltjes gesmolten als sneeuw voor de zon? Blijft het fleece dekentje al eens in de kast en heb je je sociale activiteiten hervat? Kan je je aandacht een half uur bij een boek houden en weet je achteraf nog goed wat je gelezen hebt?

Te vroeg gaan werken, kan je een serieuze backslash geven en dan ben je terug bij af. Luister naar je lichaam en forceer niets.

Tot slot 2 belangrijke tips om te vermijden dat je na de werkhervatting terug in die neerwaartse spiraal terecht komt.

1. Maak van zelfzorg jouw absolute prioriteit

Je hebt het immers aan den lijve ondervonden. Als je niet voor jezelf zorgt, als je niet tijdig wat energie bijtankt, dan gaat het licht uit en zit iedereen in het donker: je baas, je collega’s, je familie én natuurlijk jijzelf.

Krijg jij energie van tuinieren, joggen, puzzles van 1000 stuks leggen of kickboxen? Ideaal. Plan die energieboosters in je agenda en bewaak je planning met je leven. Gun jezelf wat tijd wég van die smartphone en kruip op tijd onder de wol. Een gezonde geest in een gezond lichaam kan veel beter hoofd- van bijzaak onderscheiden en is veel efficiënter.

2. Ga op zoek naar de oorzaken van je burn-out

Als je na een burn-out teruggaat naar je ‘oude’ job en je de zaken op dezelfde manier aanpakt, dan is de kans groot dat het resultaat ook hetzelfde is (surprise surprise!).

Was het de workload die de pan uitswingde en de pleaser in jou die nooit eens ‘nee’ kon zeggen? Was het de inhoud van je job die je nog weinig werkvreugde opleverde? Voelde je je onvoldoende geapprecieerd? Was het de onzekerheid die je parten speelde of net het gebrek aan vrijheid en autonomie? En welke uitdagingen had je op privévlak?

Lukraak pleisers plakken haalt niets uit. Je moet wéten waar het pijn doet en de oorzaken aanpakken. En daar hoort soms een lastig gesprek met de baas bij, misschien wel een carrièreswitch, een mentale shift of een andere organisatie op het thuisfront.