Sinds kort wordt Lieven Scheire in de media bestempeld als ‘Vlaanderens vleesgeworden professor Gobelijn’. En tijdens de pandemie-uitbraak doet hij die titel meer dan eer aan. Scheires boektournee werd dan wel uitgesteld, intussen is de populaire wetenschapper en programmamaker uit het Oost-Vlaamse Wachtebeke het gezicht van #NationaleNaaiActie, een burgerinitiatief om je eigen mondmasker te maken. “Iedereen is voortdurend kwaad op elkaar, maar ik denk liever in termen van oplossingen”, vertelt Scheire in een gloednieuwe Techmag aflevering.

Spanningsveld tussen wetenschap, technologie en privacy

Evoluties in de gezondheidszorg die gelijk lopen met toenemende polarisatie, privacydebatten en politiek figuren die op wankelende benen lopen: onze samenleving beleeft spannende tijden. “Steeds meer rijst de vraag wat we kunnen aanwenden om ons te behoeden voor zo’n pandemie”, vertelt Scheire.

“Eén ding is zeker: ik zie nu al een ongeziene vooruitgang in het drieluik van wetenschap, technologie en privacy. Elke dag komen we een beetje meer te weten. Zo wisten we al gauw dat leeftijd een rol speelt in de vatbaarheid voor het coronavirus. Daarna ontdekte men meer over het geslacht, en sinds kort blijkt ook zwaarlijvigheid een bepalende factor te zijn. In een studie van vorige maand kwam aan het licht dat het virus bepaalde eiwitten gebruikt om de buitenste wand van menselijke cellen te grijpen en het lichaam binnen te dringen. Misschien hebben we binnenkort een vragenlijst en een genetische test ter beschikking. Waarmee je kunt inschatten hoe groot het risico is dat je besmet raakt.”

Ook in een app die kan detecteren of een mens het virus al dan niet draagt, ziet Scheire geen graten. “Noem het zorgeloosheid of naïviteit, maar ik ben geen privacyridder”, zegt hij schouderophalend. “Voor mij is de pandemiebestrijding veel belangrijker dan privacy.”

De Corona denktank: ‘make COVID-19 weak again’

Daarvoor steekt de comedy- en televisiemaker de handen in het vuur. Hij vindt het fantastisch hoe hij de makersbeweging, waar hij zich met tv-programma ‘Team Scheire’ achter schaart, nu hun meest creatieve kant tonen. “Op sociale media had ik gepolst naar de mogelijkheden om iets te ondernemen tegen de eenzaamheid in de woonzorgcentra”, zegt hij. “Opnieuw bewees die ‘maker community’ dat ze één groot vat creatieve brandstof zijn. Gooi er een vonk op, en ze schiet in gang. Uitvinder en informaticus Anthony Liekens richtte zo ook de Corona Denktank op. Dit burgerinitiatief zet iedereen aan tot vernieuwende ideeën om het virus te bestrijden. Het motto? ‘Make COVID-19 weak again!’

Uit de honderden ideeën kwam praatbox.be voort, een slim communicatieplatform. Een andere verwezenlijking is de #NationaleNaaiActie van burgerorganisaties maakjemondmasker.be en impactdays.co. Van die laatste is Scheire het gezicht. “Iedere burger verdient een mondmasker én kan die zelf maken”, verduidelijkt hij. “Chauffeurs gaan vrijwillig stoffen halen, vervoeren ze naar de naaiers, en brengen de afgewerkte mondmaskers naar mensen die ze nodig hebben. Ze betalen heel veel uit eigen zak, dus elke donatie is welkom.”

Meer dan ooit hebben we slimme makers en ondernemers nodig

Ook verschijnen er meer start-ups ten tonele die zelf aan de slag gaan met mondmaskers en ander beschermingsmateriaal. Maar hoe vind je de balans tussen maatschappelijke hulp en winstbejag? “Ook onze economie moet standhouden”, zegt Scheire resoluut. “Zolang de bedrijfswereld maar niet meedoet met woekerprijzen door toenemende schaarste. Maar meer dan ooit hebben we slimme makers en ondernemers nodig.”

Gedragspsychologie

Je kan het haast niet geloven maar niet iedereen is even gelukkig met dat initiatief. Veel criticasters vinden de voorziening van beschermingsmateriaal de taak van de overheid. “De mens wil inherent een zondebok kunnen aanduiden”, zegt Scheire. “Er is veel boosheid omdat de overheid onvoldoende onderneemt. Maar tegelijk voelen ze die ook tegenover burgers die effectief met een oplossing komen. Die willen zogezegd de fouten van politici verdoezelen. Dat is toch echt een ongelooflijk interessant stukje gedragspsychologie?”

Scheire verwijst ook naar een gebeurtenis uit de jaren vijftig, toen een vliegtuig van Miami naar Cuba werd gekaapt. “Een helse paniek brak uit, tot één van de passagiers opmerkte dat de presentator van een verborgencameraprogramma aan boord was. Iedereen aan boord begon te klappen en haalde opgelucht adem. Maar de presentator maakte duidelijk dat het niet om een grap ging, maar werd niet geloofd. Eens het vliegtuig was geland, beseften de passagiers dat het écht om een kaping ging. En wat gebeurde? Ze werden kwaad op de presentator. Het externaliseren van de schuld, ik vind dat iets interessants.”

Benieuwd naar meer? Abonneer je op het Techmag YouTube-kanaal en mis geen enkel ondernemersverhaal!