Isabelle François

Komt er nu wél of geen app voor corona tracking – en, belangrijk: waarom? De rol van technologie in de gezondheidszorg is niet weg te branden uit de media. Innovaties in zorgtechnologie en hun maatschappelijke wenselijkheid zijn de bestaansredenen van Health House. Het belevingscentrum in Leuven opende voor het publiek op de Dag van de Zorg in 2018 en is sindsdien een ontmoetingsplek voor zorgprofessionals, ondernemers, academici, de overheid en het brede publiek. Bloovi vroeg directeur Isabelle François hoe corona de marsrichting in healthTech bepaalt – en waar we zoal moeten op letten.

De arts is en blijft essentieel

Natuurlijk: een stethoscoop is óók zorgtechnologie. Nieuw is wel de maatschappelijke discussie die healthTech opwekt. “De evolutie gaat zodanig snel dat de rol van de arts in vraag wordt gesteld”, zegt Isabelle François. “Anderzijds bestaat er heel wat wantrouwen tegenover al die nieuwe technologie. We moeten kritischer zijn dan ooit, want van hieruit kan twee kanten op: technologie die ondersteunt of juist zelf de zorg gaat bepalen.”

“Voor ons is het duidelijk: de arts is en blijft essentieel. Met artificiële intelligentie en deep learning kun je immense datasets vergelijken en daar een trend uithalen. Mijn bloedwaarden kan je dankzij technologie vergelijken met die van miljoenen anderen. Dat kunnen artsen niet. Maar zij kunnen die data wel juist interpreteren.”

Eerst uitleggen hoe het werkt

Health House brengt via verhaallijnen de noden en toekomstvooruitzichten, academisch onderzoek én de nieuwe ontwikkelingen in beeld. “Onze immersive storytelling laat je een verhaal echt ervaren. We hebben bijvoorbeeld een digitale dissectietafel waar je zelf kunt ‘snijden in een lijk’. Je maakt kennis met 3D printing, een artificiële pancreas of foetale chirurgie.”

Maar ook voor relatief eenvoudige noden liggen er mogelijkheden open. “Ik mocht zelf eens een diepe hersenstimulatie-operatie meemaken op Gasthuisberg (campus van UZ Leuven; nvdr) en dan zag je die topchirurg essentiële informatie opschrijven op een blad papier. Dat kon dus beter (lacht).”

Door de wereldwijde uitbraak van het coronavirus kwam artificiële intelligentie voor medische beeldvorming in een stroomversnelling terecht. Diagnostiek is bij uitstek een domein waarin AI een enorm verschil kan maken. “Ook al stelt deep learning sneller en accurater diagnoses, je moet er altijd een kritische blik op bewaren”, zegt Isabelle. “Wat heel belangrijk is bij de uitkomsten, is waarom AI een bepaalde beslissing neemt. Op basis van miljoenen data over dermatologie waar een biopsie aan gelinkt is, leert de machine een diagnose stellen maar zonder de basis ervan uit te kunnen leggen. Maar als je het me niet kunt uitleggen, ook al is de uitkomst accuraat, dan sla ik aan het twijfelen.”

Het belang van validatie

Daarom blijft de menselijke factor essentieel, aldus Isabelle. “Neem nu Bingli, een Vlaamse start-up die een digitale anamnese heeft ontwikkeld. Je gaat naar je huisarts met een aantal voorstellen van diagnoses. Maar dan is het aan de huisarts om de juiste diagnose te stellen. De huisarts of de specialist is de ultieme gatekeeper.”

In tegenstelling van wat je zou denken, is héél veel healthTech niet gericht op het puur medische. Teleconsultaties, monitoring en communicatie zijn dé domeinen die de toekomst van zorg zullen bepalen

“Logisch daarbij is wel dat ze daar gevalideerde technologie voor inzetten - validering in de vorm van een CE markering, technologie die FDA-proof is (Amerikaanse Food & Drug Administration; nvdr). Eén van de noodzakelijke criteria voor elke healthTech toepassing”, klinkt het.

“Mijn ervaring als patent officer aan de KU Leuven vertelt me dat je in Europa enorm onderbouwd moet argumenteren waarom je technologie ook doet wat je zégt dat zij zal doen. Maar in tegenstelling van wat je zou denken, is héél veel healthTech niet gericht op het puur medische. Teleconsultaties, monitoring en communicatie zijn volgens mij dé domeinen die de toekomst van zorg zullen bepalen.”

Ziekenhuis van de toekomst

Eén verhaallijn die je bij Health House kan ontdekken, is het ziekenhuis van de toekomst. “Daar trekken we een volledig geautomatiseerd ziekenhuis door tot zijn extreme consequentie met chatbots, schermen en teleconsults. De chatbots worden gebruikt, niet ter vervanging van de medische professional, maar voor routinezaken zoals het dagmenu. Daardoor kan de medische professional meer tijd uittrekken voor de patiënt en vermenselijkt technologie de zorg. Door logistieke processen en administratie te automatiseren, komt er tijd vrij voor de echte zorghandelingen.”

Dit is een ongeziene crisis, maar ze brengt veel technologische ontwikkelingen voor ziekenhuizen, woonzorgcentra en huisartsen in een stroomversnelling

“Onze gloednieuwe coronaverhaallijn wil je de maatschappelijke en medische impact van de pandemie laten zien”, zegt Isabelle François. “Dit is een ongeziene crisis, maar ze brengt veel technologische ontwikkelingen voor ziekenhuizen, woonzorgcentra en huisartsen in een stroomversnelling. Tegelijk barsten bedrijven en start-ups van de creativiteit. Is er bovendien een push vanuit de academische wereld, dan zie je snel spin-offs ontstaan.”

“Alleen hebben we in België een beetje last van complexe beslissingsbomen en structuren. Niet alleen op het vlak van de bevoegdheden, maar ook als het gaat over het aansluiten van de eerste lijn zoals huisartsen met ziekenhuizen en de communicatie tussen de zorgverleners onderling.”

Die bevoegdheidsversnippering komt ook tot uiting in de commotie over wél of géén tracing app. “Je moet daarbij een onderscheid maken tussen tracking en tracing. Tracen is op basis van een app met Bluetooth: je komt in de buurt van iemand met een COVID-19 besmetting, maar er worden geen persoonlijke data verzameld.”

“Bij tracking ga je op basis van gps tracking wél het doen en laten van individuen in kaart brengen. Het privacy-aspect daarvan roept veel weerstand op. Dat verschil moet je duidelijk maken en daar ligt een belangrijke rol voor ons weggelegd, ook richting overheid.”

Citizen science: eerste hulp bij ethische vraagstukken

Met die vragen werd ook corona vrijwel meteen een gigantische ethische crisis. Wie bepaalt welke patiënt verzorging krijgt en wie niet? Dezelfde ethische vragen bestaan rond zorgtechnologie, want wat maakt het doel van een toepassing menselijk en wenselijk? Wie bepaalt dat? Leidt een diagnose tot een menswaardige behandeling? Kan je een beslissing aanpassen als je nieuwe elementen ziet opduiken? Dat zijn complexe gegevens.

“Ik zie een sensibiliserende rol voor Health House”, zegt Isabelle François. “We willen de ethische vragen rond nieuwe technologie in kaart brengen. Dat kunnen we doen in de vorm van een living lab, een citizen science-omgeving die het brede publiek betrekt bij vraagstukken en studies. Bijvoorbeeld via een bevraging naar ethiek en de implicaties voor de gezondheidszorg. Of een dilemma voor te leggen: wat weegt het zwaarst door in welke situatie, de zorgtechnologie of de bijwerking? Die antwoorden en de drijfveren analyseren kan heel nuttige inzichten opleveren. Ik zie ook een rol voor onszelf als living lab om nieuwe technologieën uit te testen en daar de overheid over te adviseren.”

Center of excellence

HealthTech staat ook voor toepassingen die ontwikkeld worden door logistieke techbedrijven. De Gentse tech start-up Pozyx is gespecialiseerd in dronetoepassingen, maar ontwikkelde een smart social distancing device. Lopos is dan weer een spin-off van Imec, die een SafeDistance wearable ontwikkelde om de anderhalvemeterregel te helpen naleven. Ook augmented reality en virtual reality bieden mogelijkheden voor social distancing.

“Tot nu toe was Health House een belevingscentrum – sommigen zouden het misschien een showroom noemen”, zegt de directeur. “Maar we hebben de ambitie een ‘center of excellence’ te worden waarbinnen nog veel connecties gelegd worden. Vraag en aanbod aan elkaar linken, start-ups en scale-ups met elkaar in contact brengen, conversation starters initiëren. Via webinars healthTech ontwikkelaars een pitch van drie minuten laten doen en hen zo een spreekbuis geven. We hebben de ruimte om een healthcare hub te worden.”

Feedback van bezoekers

Preventie wordt dé pijler van de gezondheidszorg: waarom artsen niet betalen om mensen gezond te houden in plaats van ze te genezen? Daarin, en ook voor het (enigszins contradictorische) begrip ‘patient delight’ gaat technologie een grote rol spelen.

“Patient delight staat voor het beste maken van een moeilijke situatie”, verduidelijkt Isabelle François. “Ervoor zorgen dat je als zorgverlener of zorgorganisatie je patiënt zo goed mogelijk ondersteunt. Dat kan met een app, bijvoorbeeld waarmee je al migrainepatiënt kan aangeven wat je gegeten hebt die dag en wat de correlatie is met een aanval.”

“Social nudging is een belangrijke functie voor heel veel mogelijke apps, ook richting geestelijke gezondheidszorg. We hadden contacten met psychiater Dirk De Wachter over de gevolgen van corona op de geestelijke gezondheid. Meditatie en mindfulness zijn nog belangrijke aandachtspunten. Als ingenieur stond ik daar sceptisch tegenover, maar een boek van coma-arts en neuroloog Steven Laureys heeft me veel bijgebracht.”

België heeft een grote naam in biotech: wel, dat kan ook met zorgtechnologie. Hier zit enorm veel talent samen op een kluitje

“Daarom is het voor Health House, met een partner als Evermove (het bedrijf van Bert Ackaert, oprichter van Energy Lab; nvdr), belangrijk om welzijn mee te nemen in zorgtechnologie. Net als de impact van voeding. Die verbreding is er ook gekomen op basis van de feedback van onze bezoekers. Zij blijven hét fundament voor ons.”

“Een verhaallijn opstellen en vaststellen dat mensen daar ook echt iets aan hebben, geeft je bakken energie. Zoals die ene huisarts die enthousiast werd over een wearable voor hartritmestoornissen. Als je dan via mond-tot-mondreclame weer nieuwe bezoekers trekt, weet je dat je een verschil maakt.”

“Verder professionaliseren en meer internationaal bereik zijn nu onze prioriteiten. België heeft een grote naam in biotech: wel, dat kan ook met zorgtechnologie. Hier zit enorm veel talent samen op een kluitje.”