Waarom innovatie in scholen niet rond laptops en leerplatformen draait: “De focus moet liggen op leerkrachten en hun opleiding”

Olav Adami, co-founder van Fourcast for Education

De laatste toetsen zijn verbeterd, de lessen afgerond. En wat voor een schooljaar! De afgelopen drie maanden hebben leerkrachten en leerlingen elkaar vooral screen-to-screen gezien, in plaats van het gewoonlijke face-to-face. En daar vallen heel wat lessen uit te trekken. “De leraars hebben op korte tijd hun plan leren trekken met het digitale aspect van lesgeven, daar moeten we uit leren voor de toekomst”, zegt Olav Adami, co-founder van Fourcast for Education.

Fourcast for Education werd in oktober 2019 opgericht door David Minne en Olav Adami. Het is ontstaan uit het bedrijf van eerstgenoemde, Fourcast, dat organisaties helpt bij het digitaliseringsproces. “Scholen zijn al jaren een belangrijke doelgroep, net daarom hebben we Fourcast for Education opgericht. Met dit nieuwe bedrijf kunnen we nog meer focus leggen op de scholen, want samen met hen willen we bouwen aan het onderwijs van de toekomst”, zegt Adami.

Fourcast for Education gebruikt de technologie van Google om scholen digitaler te maken. “We zijn de enige Google for Education Premier Partner in België. De reden voor onze samenwerking met Google is heel eenvoudig: het is niet alleen de meest laagdrempelige en goedkope technologie, het biedt ook enorme opportuniteiten en toepassingsmogelijkheden voor scholen”, zegt Adami.

G Suite for Education, Classroom, Google Cloud… Het zijn de tools die volgens hem op de makkelijkste manier scholen kunnen innoveren. “We helpen ondertussen meer dan 750 scholen in België en we zien dat het werkt. De digitalisering zorgt ervoor dat scholen mee zijn met hun tijd.”

Stem van de leerkrachten

De voorbije drie maanden moest elke school noodgedwongen digitaliseren. “Het is misschien wat raar om te zeggen, maar de coronacrisis heeft de digitalisering in scholen een gigantische boost gegeven. Iedereen moest wel meedoen, er was geen andere optie. We horen verhalen van leerkrachten van 63 jaar die mee op die kar zijn gesprongen. Leerkrachten hebben zich op heel korte tijd moeten onderdompelen in digitaal lesgeven, en de meesten hebben dat ongelofelijk goed gedaan.”

Nu is het aan de beleidsmakers om te volgen, vindt Adami. “Kijk, we kunnen op vlak van onderwijs veel leren uit de afgelopen lockdownperiode. Maar de juiste mensen moeten wel bij het debat betrokken worden. Ik zie vaak Vlaams Minister van Onderwijs Ben Weyts op televisie nieuwe maatregelen aankondigen. En Lieven Boeve van het katholiek onderwijs komt ook graag eens een woordje vertellen. Maar wanneer mogen de leerkrachten hun stem eens laten horen?”, zucht Adami.

“De mensen die er net dag en nacht mee bezig zijn en die dagelijks de realiteit van het onderwijs ondervinden, komen in het huidige debat niet aan bod. Het is nochtans hun stem die we moeten horen, en die vandaag het luidst zou moeten weerklinken. Weet je dat er onder de beleidsmakers nog discussies worden gevoerd over de keuze tussen handboeken of digitale content? Vraag het aan een leerkracht en die kiest resoluut voor het digitale. Voor hen is dat een no-brainer. Maar om dat te weten, moet je hen natuurlijk wel aanspreken.”

Technologie juist gebruiken

Leerkrachten zijn volgens Adami de sleutel voor innovatie in het onderwijs. Willen we werk maken van de school 2.0, dan moeten we ons focussen op de leraren en hun opleidingen. “De hardware en de software zijn er al. We hebben computers in de scholen en platformen zoals Bingel, Smartschool, noem maar op. Die discussie moeten we niet meer voeren. Waar we het wel moeten over hebben: hoe gaan we ervoor zorgen dat de lesgevers de kennis hebben om die technologie op een juiste manier in te zetten.”

Een denkbeeldige horizontale lijn dient als voorbeeld om zijn betoog kracht bij te zetten. “Alles onder die lijn, dat is het aspect van technologie. Alles erboven draait rond de doelstellingen: wat gaan we doen met die technologie? Wat willen we bereiken? We moeten praten over wat er boven die lijn ligt.”

“Want je hebt dan als school misschien wel mooi geïnvesteerd in honderd laptops, maar als het enkel is om tijdens de las naar YouTube-filmpjes te kijken, dan haal je niets uit die investering. Indien leerkrachten daarentegen weten hoe ze andere tech snufjes op een boeiende manier kunnen inzetten in de les aardrijkskunde of fysica, dan zijn we bezig met het onderwijs van de toekomst te ontwikkelen.”

Lerarenopleiding moderniseren

Volgens Adami lijkt de school van de toekomst in de verste verte niet op die van vandaag. “Zullen we nog wel een schoolgebouw zoals we dat vandaag kennen nodig hebben?”, vraagt hij zich af. “Ik zie een school in de toekomst vooral een belangrijke sociale rol vervullen, een plek waar leerlingen naartoe gaan om elkaar te zien of om bepaalde lessen bij te wonen in een multifunctionele ruimte. Les volgen en geven zal veel vaker -maar niet uitsluitend- digitaal verlopen. Dat is waar we naartoe zullen gaan, en dat is waar onderwijsinstellingen zich moeten op voorbereiden door digitaal sterk te staan.”

Net daarom praten Adami en zijn collega’s regelmatig met hogescholen over de modernisering van de lerarenopleidingen. “We proberen hen ervan te overtuigen dat het verhaal van de digitalisering moet meegenomen worden van in het begin. En dan gaat het niet over ICT-lessen waarin wordt uitgelegd hoe je Excel moet gebruiken”, zegt hij. “Nee, het moet gaan over hoe we pedagogisch technologie kunnen inzetten. Onze leerlingen zijn zoveel gewoon tegenwoordig, ze kennen elke app. TikTok, Instagram, Snapchat, dat soort dingen moeten we gebruiken in de vorming van onze leerlingen én leerkrachten.”

“In de opleidingen die wij geven aan onderwijsmedewerkers, komt dat dus ook allemaal aan bod. Het is fantastisch wat de kinderen nu aangereikt krijgen, het wordt alleen maar mooier wanneer hun leerkracht dat ook kan inzetten in de les.”

Terug naar de kern

Het gaat trouwens niet alleen over hoe leerkrachten technologie naar hun hand kunnen zetten in de les, maar ook hoe ze het kunnen gebruiken voor zichzelf, om hun werk te vergemakkelijken. Software apps die leerkrachten helpen om toetsen te verbeteren of punten analyseren zijn geen sciencefiction meer.

“Je corrigeert een toets digitaal en op een dashboard zie je dan welke leerling de opgelegde doelstellingen van deze en vorige testen wel of niet heeft behaald”, legt Adami uit. “Door die AI- en machine learning-technologie in te zetten, kan een leraar heel snel bijsturen waar nodig, terwijl hij of zij dat anders misschien niet meteen zou opmerken. Wat voor alle duidelijkheid compleet normaal is als je meer dan twintig leerlingen in je klas hebt.”

Dergelijke technologie helpt leerkrachten opnieuw te focussen op de kern van hun job: lesgeven. “Als er iets is waar we in het onderwijs van de toekomst naartoe moeten gaan, dan is het dat wel. Hoeveel uren is een leraar wel niet bezig met allerhande zaken behalve lesgeven? Leerkrachten krijgen zoveel administratieve taken en rompslomp bovenop hun gewone werk, dat het lesgeven soms bijna vervaagt. Als je op die punten technologie kan inzetten, dan open je een nieuwe wereld voor die mensen. De juf of meester kan zich weer focussen op z’n kerntaak en de creatieve uitwerking ervan.”

Geen cyborgs

Inzetten op de human capacity dus, benadrukt Adami. “En blijven ontwikkelen. Zonder cyborgs te maken van de leerkracht natuurlijk”, lacht hij. “Het blijven mensen van vlees en bloed, die best wel wat meer respect mogen krijgen. Pas op, ik vind de sketch van Philippe Geubels over de turnleraar ook hilarisch hé, maar als iedereen eens zou weten wat die mensen op zo’n schooljaar allemaal doen, zouden de meningen erover minder hard zijn. Geloof mij, die vakanties zijn echt wel nodig.”

Adami hekelt het idee dat onze kinderen opgroeien met de idee dat als het ware alleen voetballers en zangers dé idolen zijn waar ze kunnen naar opkijken. “Door tv en film idealiseren ze intussen ook bedrijfsleiders en CEO’s, wat op zich een positieve evolutie is. Maar kunnen we alsjeblieft nu eindelijk ook eens hetzelfde doen met leerkrachten?”, maakt Adami zijn punt. “Het is een mooie job, die enorm waardevol is. Waar innovatie en technologie het onderwijs in de toekomst ook naartoe brengen, de leerkracht is en blijft het belangrijkste element in dit hele verhaal.”