Bart Derre: “Ondernemen is veel meer dan het hebben van een leuk idee, die realiteitszin is nog steeds onvoldoende aanwezig”

Zelfkennis is het begin van alle wijsheid. Een uitspraak die Socrates eeuwen geleden deed en vandaag het fundament vormt voor de Wondernemerscan, een wetenschappelijk onderbouwde test die jouw sterktes en zwaktes als ondernemer blootlegt. Bart Derre, directeur van het E-lab van HOGENT, stond mee aan de wieg: “De Wondernemerscan is eigenlijk maar een klein, zichtbaar onderdeel van een driejarig traject dat ons ondernemerschapsonderwijs effectiever zal maken.”

Met meer dan twintig jaar ervaring op de teller kan je Bart Derre gerust een doorwinterde ondernemer noemen. Sinds 2007 deelt hij die kennis en ervaring met de studenten van HOGENT, ondertussen in zijn rol als directeur van het E-lab (Centrum voor Ondernemen). “Onze taak is het ondernemerschapsonderwijs binnen de hogeschool stimuleren, in de brede zin van het woord. Daarmee bedoelen we dat we niet enkel de focus leggen op student-ondernemerschap, maar ook op ondernemend gedrag bij alle studenten, van verpleegkunde tot houttechnologie”, licht Derre toe.

Dat er verder gekeken wordt dan zuiver ondernemerschap heeft dan ook een goede reden: “We zien dat heel wat bedrijven tegenwoordig ook nood hebben aan medewerkers die ondernemend gedrag vertonen. Wij ondersteunen onze collega’s in het aanscherpen daarvan zodat onze studenten afstuderen als mensen die opportuniteiten kunnen detecteren en op die manier toegevoegde waarde bieden.”

Parental entrepreneurship

Om te kijken of dit onderwijs zijn vruchten afwierp, werd recent de Wondernemerscan in het leven geroepen. “Maar het oorspronkelijke idee dateert wel al van tien jaar geleden”, benadrukt Derre. “Om af te toetsen of je al dan niet goed bezig bent, moet je gaan meten. Daarom gingen we op zoek naar de triggers van ondernemend gedrag, wat resulteerde in een lijst met meer dan 300 vragen die studenten zowel voor als na hun opleiding invulden. Toen we zagen dat de resultaten die deze studenten boekten, overeenkwamen met de vooruitgang die de test aantoonde, wisten we dat we een model hadden dat werkte.”

Door de jaren heen bleef het E-lab van HoGent aan de test sleutelen. “Ondertussen biedt die niet enkel ons als hogeschool, maar ook de persoon zelf heel wat interessante nieuwe inzichten. We lieten de test namelijk ook invullen door expert-ondernemers, waardoor we het resultaat telkens kunnen benchmarken. Op die manier kan elke ondernemer zijn startpositie bepalen en aan de slag gaan met het resultaat. De insteek is dan ook dat - wat je uitslag ook is - je je niet mag laten tegenhouden om dat ondernemend gedrag aan te zwengelen. Integendeel, deze test moet jou de evolutie van novice naar expert helpen realiseren”, aldus Derre.

Dat deze inspanningen het ondernemend gedrag van vooral jonge mensen moet stimuleren, is geen toeval. “De belangrijkste factor die vandaag bepaalt of iemand al dan niet ondernemer wordt, is parental entrepreneurship. Als je ouders ondernemer zijn of waren, heb je 60% meer kans om zelf ook ondernemer te worden”, stelt Derre. “De vraag is dan: is dit nature of nurture?”

“Uit een studie waarbij naar het beroep van geadopteerde kinderen, evenals het beroep van zowel de biologische als adoptieouders werd gekeken, blijkt dat ondernemerschap in 33% van de gevallen effectief te wijten is aan genetica en de rest aan omgeving. Als we jongeren dus toch kunnen stimuleren om te ondernemen, betekent dat dat we niet enkel die persoon in kwestie helpen maar ook de daaropvolgende generaties.”

Balance is key

Dat ondernemen ‘in je bloed moet zitten’, is dus onzin. Sterker nog: een succesvol ondernemer zijn, kan je voor 70% leren. Maar wat maakt dan van iemand een goede entrepreneur? “Ik zou nu enkele open deuren kunnen intrappen door zaken als creativiteit of oplossingsgericht denken te noemen, maar volgens mij zijn er toch nog enkele belangrijke elementen die hieraan voorafgaan”, zegt Derre.

“Zo is domeinspecifieke kennis het fundament van alles. Ze zeggen dat alles te vinden valt op Google, maar dan moet je wel weten wat je zoekt. Zonder de nodige kennis wordt het trouwens bijzonder moeilijk om creatief uit de hoek te komen of probleemoplossend te denken. Ik vergelijk het met schaken: voor iemand die niets van schaken kent, wordt het moeilijk om de tegenstander te verrassen met een creatieve opening.”

Eveneens zeer belangrijk volgens Bart Derre is cognitieve adaptiviteit. “Durven uitzoomen, alles in vraag blijven stellen en vervolgens snel schakelen is cruciaal maar voor een ondernemer, maar zeker niet makkelijk. Op het moment dat je succesvol bent en doorgroeit tot een expertniveau leer je namelijk om shortcuts te maken en word je vatbaar voor de status quo. Je gaat zo op in je eigen zandbak dat je niet meer ziet dat een andere zandbak die van jou kan disrupteren. Reflecterend in de praktijk staan is daarom enorm belangrijk, want je moet beseffen dat je succes van vandaag niet noodzakelijk jouw succes van morgen betekent.”

Toch is er één vereiste die er met kop en schouders bovenuit lijkt te steken voor Bart Derre: balans. “Vaak denken ondernemers dat ze bepaalde skills tot in het extreme moeten bezitten, maar laat ondernemen nu net een verhaal van evenwicht en balans zijn. Zo is creativiteit belangrijk, maar is het minstens even belangrijk om niet te blijven hangen in die creativiteit en over te gaan tot actie. Evolueren tot expert-ondernemer betekent dus niet noodzakelijk méér bezitten van elke skill, maar skills ontwikkelen die in balans zijn”, stelt Derre.

Risico’s nemen versus roekeloosheid

Elke ondernemer heeft zijn valkuilen, maar die durven al eens te verschillen naargelang de ervaring. “Ik merk dat voor veel jonge ondernemers het financiële luik een aandachtspunt vormt. ‘Mijn boekhouder doet dat’, is iets wat ik vaak te horen krijg, terwijl meedenken niet slecht is volgens mij. Break-even point en marges, het zijn basics die je als startende ondernemer best onder de knie hebt”, vindt Derre.

“Ook andere basics zoals het correct ondervragen van je doelgroep, pitchen van je aanbod of uitwerken van een businessplan vormen vaak een struikelblok. Ondernemen is veel meer dan het hebben van een leuk idee, die realiteitszin is nog niet altijd voldoende aanwezig.”

Het creëren van die realiteitszin is dan ook enorm belangrijk. “Ik merk dat onze student-ondernemers goed beseffen dat ondernemen ook risico’s nemen betekent, maar het is aan ons om het verschil tussen risico’s nemen en roekeloos zijn duidelijk aan te geven”, vindt Derre. “Wanneer we een businessplan zien dat gedoemd is om te falen, moeten we deze persoon tegenhouden. Falen is geen probleem als je er iets uit kan leren, maar zomaar springen terwijl je weet dat je gaat falen omdat het dan toch een leerproces is geweest, zo werkt het niet.”

Wie zijn best doet, zal het leren

Hoewel de mogelijkheden om je ondernemersskills aan te scherpen eindeloos zijn, is er volgens Derre slechts één manier the way to go: “Een betere ondernemer worden doe je dankzij deliberate practice. Ondernemend gedrag stimuleren doe je door relevante ondernemende activiteiten uit te voeren. Individuele competenties trainen is weinig zinvol, want ondernemend gedrag is complex gedrag én een kwestie van balans. Doe dus geen oefening die specifiek jouw creativiteit traint, maar een praktijkgerichte oefening waarbij je verschillende zaken, zoals creativiteit, leert afwegen.”

Ten slotte helpt ook feedback je groeien als ondernemer. “Omring jezelf met experten door middel van coaching of mentorship. Ondernemen is in mijn ogen een proces van levenslang leren. Als je dat beseft, weet je ook dat feedback van experts altijd waardevol kan en zal zijn.”