Als iedereen altijd in hetzelfde Grote Gelijk blijft zitten, verandert er helemaal niets

(©Sixshooter)

Ik hou van dialoog. Ik heb zelf vaak ook een uitgesproken mening. Maar ik durf met de hand op het hart zeggen dat ik die ook vaak bijstuur. Op basis van andere meningen en inzichten. Daarom schrijf en post ik vaak ietwat scherpe uitgangspunten en zelfs boutades: om die dialoog op gang te brengen. For the sake of discussion only? Nee. Wel om mensen te stimuleren, hun blik te verruimen en dingen vanuit meerdere perspectieven te bekijken. We leven vandaag in een complexe wereld, met veel actoren, belangen en onderlinge verbanden. Het vormt allemaal één groot samenhangend weefsel, zoals een groot spinnenweb. Trek ergens aan het kleinste, fijnste draadje en heel het web trilt.

Veel mensen vergeten dat. Het hangt allemaal samen. We zitten allemaal samen in één bootje, ook al vinden we dat niet altijd even fijn en gezellig. En dat bootje wankelt momenteel, op veel vlakken.

Je repareert een zinkende boot niet door de ander er af te duwen, hoogstens blijf je iets langer drijven, maar zinken doe je toch. Net zoals je een complex probleem niet zal oplossen door eenzijdig aan jouw eigen draadje te trekken. Daarmee loop je het risico het hele web te ontrafelen.

Als het bootje vergaat of het web breekt, gaan we allemaal samen ten onder. Dat is iets wat ik zelf nooit uit het oog verlies. Ik probeer dus altijd een probleem ‘meerzijdig partijdig’ te benaderen. Vanuit het standpunt van àlle belanghebbenden, hoe tegenstrijdig die belangen soms ook zijn.

Waarom?

• Om mensen te stimuleren om het ook vanuit de ander zijn perspectief te zien.
• Om elkaar beter te begrijpen.
• Om zo voorzichtig een brug te creëren tussen eilanden waartussen het water nu soms wel heel erg diep is.

Neem de hele discussie over de lonen/indexatie waarbij werkgevers en werknemers lijnrecht tegenover elkaar staan:

• de werknemers staken voor hogere lonen. Wat ronduit onbetaalbaar wordt voor de werkgever, die daardoor zijn tarieven moet opdrijven. Hierdoor stijgt vervolgens de levensduurte, daalt de koopkracht nog verder én stijgt bovendien opnieuw de index;
• de werkgevers gaan voor kostenbesparing en lagere lonen, waardoor ze de koopkracht van hun eindklanten doen zakken en de vertrouwensrelatie met hun mensen schaden. Zodra betere tijden aanbreken, zijn die dus weg.

Alletwee doen ze daarmee hetzelfde: ze kieperen de ander overboord om er zelf korte termijn even (!) baat bij te hebben, maar op de lange termijn destabiliseren ze daardoor nog meer het schip.

We hebben oplossingen nodig die het oude denken overstijgen, want een nieuwe wereld staat keihard op onze deur te bonken met allerhande complexe uitdagingen. Terwijl wij maar blijven hangen in oude discussies. Die we dan vervolgens vormgeven in strijd. Strijd onder elkaar, tussen die belangengroepen vanuit het principe ‘The winner takes it all’.

Wie de grootste macht en invloed heeft, wint.

Wie de populairste is, wint.

Wie het meeste geld heeft, wint.

Wie het hardst roept, wint.

Wie de meest overtuigende argumenten heeft, wint.

In een strijd waarbij er dus altijd een verliezer is. Die zijn belangen genegeerd ziet en in de kou blijft staan. En zo groeit de frustratie en de polarisatie. En wint de wij-zij dynamiek. En daarmee verliezen we allemaal. Polarisatie berooft ons van het vermogen om te willen begrijpen. Het is sluipend gif dat ons allemaal ziek maakt. Ook de zogezegde ‘winnaars’.

Ik hoop door mijn visie en mening te delen en er een ‘meerzijdig partijdig’ licht op te schijnen, voorzichtig een zaadje te planten voor een nieuwe cultuur: waarin we geen oplossingen zoeken ten koste van elkaar maar mét elkaar. Het is een vaardigheid die we compleet verloren zijn, zo lijkt het wel. Omdat ze al te vaak en compleet onterecht als ‘naïef’ wordt weggezet. Maar dat klopt niet. Het is eigenlijk gewoon rationele logica. Om het gat in de boot te dichten, moet je met twee zijn.

En zo kom ik bij de andere reden waarom ik mijn mening vaak deel. Mensen voelen zich machteloos. Speelbal van allerlei entiteiten (media, politiek, economische grote spelers,…) waar ze geen vat op hebben, maar waar ze wel dagelijks de impact van moeten ondervinden. Dat zorgt voor frustratie, gelatenheid en zelfs woede.

Maar we vergeten iets: die politieke partijen, die bedrijven en directiecomités, die vakbonden en andere belanggroepen…die hebben slechts bestaansrecht dankzij ONS. WIJ kiezen hen. WIJ gaan voor hen werken en WIJ consumeren hun media.

Dus hebben wij wél impact. Niet altijd onmiddellijk voelbaar, en daar zit de angel. We zijn gewend om onmiddellijk effect te zien van een actie of beslissing die we nemen. En helaas, in dit geval werkt het zo niet. Dus halen we onze schouders op en blijven verder ruzie maken en vinger wijzen, want daar krijg je wel onmiddellijk effect van: je bent even je frustratie kwijt.

Ik heb geen pasklare oplossingen (dat wordt me al eens onder de neus gewreven in zo’n discussies, wat ik ook begrijp).

Mijn enige oplossing is: laat ons stoppen met die strijd. Niet om kumbayaa-gewijs allemaal beste vriendjes te worden. Tegengestelde belangen zullen er altijd zijn. Er zal altijd een spanningsveld zijn tussen bepaalde actoren. Sprookjes bestaan niet. Maar laat ons alstublieft ook niet afglijden naar horrorverhalen, met enkel bloed en pitchforks. Dat is een te simplistische manier om een probleem te benaderen in een wereld die ondertussen té verweven en té complex is. We can do better.

Laat ons echter meer ons best doen om elkaar te begrijpen. Om te beseffen dat we met die eeuwige strijd ons gezamenlijke web kapot maken. Dat we elkaar hard nodig hebben.

En dat als wij meer een constructief front vormen, die grote onbereikbare spelers op een gegeven moment wel zullen moeten volgen.  We zijn niet zo onmachtig als we denken. We zijn wel verdeeld. En net daardoor zijn we onmachtig.

Is dat naïef? Misschien. Ik vind het ook gewoon rationeel gezond verstand. Want ik zie eerlijk gezegd geen alternatief. Dus ik blijf mijn kijk en mening delen. En ik hoop dat ik er toch een paar mensen hun perspectief mee kan verruimen. En wie weet daardoor zelfs de hand naar elkaar uitreiken.