“Als je belangrijk blijft als CEO, is je bedrijf geen onderneming meer maar een persoon. Dan ben je Steve Jobs”

Nour Addine Ayyoub, founder & CEO van Zailab

Zijn voornaam hoorde aan elkaar geschreven te zijn. Foutje van de burgerlijke stand in Antwerpen. Nour Addine Ayyoub is er wel de man naar om de humor ervan in te zien. De kleurrijke entrepreneur is intussen 52 jaar, woont in Kaapstad, runt er een succesvol softwarebedrijf en is sinds zijn passage in het VTM-programma ‘Succesrijk!’ ook bekend in gans Vlaanderen. “Ik ben een gelukkig man op de dag dat ik niet meer nodig ben in mijn bedrijf. Als je belangrijk blíjft zijn, dan is je bedrijf geen onderneming meer maar een persoon. Dan ben je Steve Jobs.”

“Ik ga je een vraagje stellen”, zegt Ayyoub. “Stel, iemand steekt een buisje in je oor. Een computer zuigt alles wat je hebt meegemaakt op en maakt er een mens van vlees en bloed van. Jouw perfecte spiegelbeeld. En alles gebeurt terwijl jij slaapt, je bent je van niets bewust. Dat is het begin van eeuwig leven! It’s gonna happen, a matter of time. Artificiële intelligentie gaat zo verschrikkelijk intelligent worden. Wie weet kan ik mezelf binnenkort reproduceren zodat ik nog even verder kan leven. Op mijn 95ste nog vijftig jaar erbij? Doen! Doen! Doen! Het leven is fantastisch.”

Een goed begin

We zijn afgedwaald. Ik was nochtans goed begonnen, vond ik. Dat wil zeggen: bij het begin. Of Ayyoub iets over zijn jeugd in Antwerpen kon vertellen? Of hij als kind al ondernemend was? “Maar allez, ik zou het moeten opnemen”, juicht hij. “Jullie journalisten stellen telkens weer dezelfde vragen.” En dan in één adem: “Ach ja, hoe gaat dat? Dingen gebeuren. Ik heb op mijn eentje leren programmeren, was er goed in en de volgende stap is: je neemt wat risico’s, begint een bedrijf, verdient wat geld, denkt ‘wat ga ik nu doen?’, start een ander bedrijf op, nog iets groters, en zo gaat dat verder.”

Over dat antwoord dacht ik vooraf gerekend ongeveer driekwart interview te doen. Ik probeer het dus nog maar eens, lichtjes terechtgewezen. Ayyoub blijkt, naast bovengemiddeld spontaan, vooral een minzaam man. Hij brengt zijn verhaal nu braaf van voor af aan. Dat hij de oudste is van zeven uit een eerste generatie Marokkaanse gastarbeiders. Dat zijn ouders het Nederlands niet machtig waren en het systeem niet kenden. Dat ze verder best strikt waren wat studeren en tijdig thuiskomen betrof. Dat hij al vroeg op eigen benen moest staan. Dat hij wel een fantastische jeugd heeft gehad.

Straatjongen leert programmeren

Zijn middelbare studies volgt de CEO van Zailab aan het Koninklijk Lyceum in Antwerpen. “Ik herinner me nog dat ik moest beslissen naar welke school ik zou gaan. Veel Marokkaanse kinderen kwamen terecht in het beroepsonderwijs, dat was zowat de normale gang van zaken. Ik wou dat niet. Mijn beste vriend Joost ging naar het Lyceum. Dus ik zei: ik ga ook. Joost is mij samen met zijn papa komen afhalen voor de inschrijfdag. Een kleine van twaalf jaar die zich alleen komt inschrijven: dat kan je je nu toch niet meer voorstellen? Maar dat was ik in die tijd. Een straatjongen.”

Het laatste jaar van zijn middelbare school maakt Ayyoub niet af. Er komt opeens te veel discipline en structuur bij kijken. In studeren mag hij dan geen zin hebben, intussen is Ayyoub wel fanatiek aan het programmeren geslagen. Bij zijn vriendinnetje – haar vader is arts en heeft een computer in zijn studiekamer staan als gadget – leert hij zijn eerste digitale programma’s ontwerpen. “Van die silly programs uit een oefenboek. Kerstbomen maken op het scherm en zo. Ik weet nog dat ik ooit eens een programmaatje heb gemaakt om video’s te verhuren. Ik moest dan zogezegd de klant zijn naam ingeven, de datum van uitleen, de inlevertermijn, de prijs. Mijn eerste fictieve winkeltje eigenlijk.”

Van de videobusiness gaat het al snel naar het echte leven. Bij General Motors vindt Ayyoub een job als bediende. De dactylolessen uit het middelbaar – ingeschreven omdat er veel meisjes in de klas zaten – brengen op: aan zijn bureau zit hij al snel met zijn vingers te draaien. “Dan ben ik maar beginnen experimenteren op de grote mainframes die ze daar hadden. Ik programmeerde een tool waarmee ik de paswoorden van mijn collega’s kon kraken. Daar ben ik vol trots mee naar mijn baas gestapt, met het idee dat ik misschien wel kans maakte op promotie. Het tegendeel was waar, ik vloog bijna de deur uit. Maar het gerucht verspreidde zich wel.”

De wereld gaat open

Op dat moment is de markt al aan het gonzen van de vraag naar programmeurs. Ayyoub voelt dat hij het elders kan gaan maken en begint te solliciteren. Maar zonder kwalificaties blijft die poort dicht. “Toen las ik ergens dat VDAB een programmeercursus organiseerde. Dat was mijn kans, dacht ik. Maar je mocht de lessen alleen volgen als je een universitair diploma op zak had. Ik heb mezelf van de domme gehouden en slaagde voor de ingangstesten. Niemand heeft mij verder nog vragen gesteld. En eens ik dat diploma had, stonden de werkgevers voor mij te springen. Ik kon vrijwel meteen als consultant aan de slag. De omgekeerde wereld.”

Die wereld krijgt nog een keerzijde, met de verkiezingen van 1991. De werkdag erop grapt Ayyoub tegen zijn klanten of zij misschien één van de vier zijn die hem terug naar Marokko hebben gestemd. Zwarte humor. Maar zijn beslissing is wel genomen. “Die zondag voelde ik me voor de eerste keer Marokkaan. Ik blijf hier niet, heb ik toen gezegd.”

“Waarom ik dan precies voor Zuid-Afrika heb gekozen? Dat weet ik eerlijk gezegd niet. Ik zat met een vriendin in café Hopper en had te veel Duvels gedronken. Ze vroeg me naar welk land ik dan wel wou. Ik denk dat ik ergens een aanknoping heb gevonden bij mijn jeugdvriend Joost die Zuid-Afrikaanse roots had. Dus heb ik er toen gewoon uitgeflapt: Johannesburg. En dat is het dan geworden. Ik dacht, ik pak een ticket voor drie maanden en als het ginder niet lukt, dan kom ik gewoon terug. De rest is geschiedenis.”

Van founder naar CEO

Iets zegt ons dat Ayyoub de jeugdige rebel nog niet helemaal is kwijtgeraakt. Zijn parcours is er een dat ondernemerslust uitschreeuwt, zin om dingen op te starten, uit te proberen, succes te hebben en te falen – altijd met de glimlach, zo lijkt het. “Na anderhalf jaar in Zuid-Afrika heb ik mijn eerste bedrijf opgericht. Zara Financial Systems was dat. Sindsdien heb ik verschillende ondernemingen opgestart, die ik later weer heb doorgegeven. Meestal met succes, al heb ik ook wel eens een tegenslag gekend.”

“Ik heb van alles gedaan, niet alleen informatica, maar ook property ontwikkeling, leningen, en in 2007 ben ik zelfs een bank begonnen. Zeven jaar later heb ik dan Zailab opgericht, het bedrijf dat ik nu aanstuur. Wij maken software om de wereld van de callcenters terug sexy te maken. Mooie uitdaging, groot potentieel.”

Programmeren doet Ayyoub inmiddels niet meer. Vandaag is hij voltijds CEO, al ligt die omschrijving hem nog altijd wat vreemd in de mond. “Vroeger wou ik die rol zelfs niet op mij nemen. Ik wou geen manager zijn. Maar hoe gaat dat in het leven? We maken verschillende fases door. Als jongeman ben je een controlefreak, wil je zelf in de loopgraven staan. Daarna leer je dat je ook andere mensen kan helpen groeien en nu zit ik in het stadium dat ik mijn kennis graag wil doorgeven.”

Iedereen eigenaar

Een goed bedrijf, vindt de entrepreneur, is niet afhankelijk van een individu. “De gelukkigste dag in mijn bedrijf is de dag waarop ik hier niet meer nodig ben. Als je belangrijk blíjft zijn, dan is je bedrijf geen onderneming meer, maar een persoon. Dan ben je Steve Jobs. Op een bepaald moment wordt een job te mondain. Ik wil altijd verder, ergens anders naartoe. Wat is er mooier dan creëren? God, als ik tijd had, als ik meer dan tweehonderd jaar kon leven, ik zou om het even wat kunnen doen. Fietsen verkopen, auto’s bouwen, software maken: ik zie geen verschil. Je moet gewoon passie hebben voor wat je doet, dat is de enige voorwaarde”, vindt Ayyoub.

“Aan iets beginnen om rap geld te maken? Dat heeft geen enkele zin. Zoiets groeit niet. Dat heb ik ook ooit ondervonden. Ik dacht: ik ga eens in een bedrijf investeren. Het was een sector waar ik heel weinig van ken, quite boring, maar het waren toffe mensen. Die investering is mislukt. Toen heb ik geleerd: dat ga ik nooit meer doen, geld steken in het bedrijf van iemand anders in de hoop dat die het goed doet. Niets voor mij.”

“En verder geloof ik heel sterk in ownership”, betoogt Ayyoub enthousiast. “Daarom heb ik ook altijd 25% van de shares in mijn bedrijven opengelaten voor de mensen die er werken. In een werkcultuur waarin mensen zichzelf managen, hoef je de vraag niet meer te stellen wat goed is voor het bedrijf. Mijn sterkte is dat ik mezelf weet te omringen met heel intelligente mensen. Ik geef een visie, ik luister, verwerk de informatie en maak de eindbeslissing. Dat is het enige waar ik echt goed in ben.”

Wiki-education

Vier jaar geleden belandde Ayyoub op een kruispunt in zijn leven. Hij vroeg zich af of hij niet zou gaan golfen en genieten. “Ik ging eens zes maanden niets doen, heb zelfs een truck gekocht om door Afrika te reizen met het gezin. Tjonge, jonge, was dat een slecht idee. Toen de datum dichterbij kwam, kon ik gewoon niet vertrekken. Ik heb die vrachtwagen omgebouwd tot een Space Truck -de ZaiTruck- en heb hem gebruikt als promomateriaal voor Zailab in de Verenigde Staten.”

Of Ayyoub dan misschien nog een openstaande droom heeft die hij wil waarmaken? “Ja, absoluut! Ik wil heel graag iets doen in de online educatie. Ken je het verhaal van Wikipedia-Microsoft? Dat heeft me echt geïnspireerd. Je moet weten, in de vroege jaren negentig was Microsoft bezig met een encyclopedie, een prachtig product. Tegelijk startte ook Wikipedia zijn platform op. Had je toen aan eender wie gevraagd op wie hij zijn geld zou inzetten, was het antwoord ‘Microsoft’ geweest. Maar exact het tegendeel is gebeurd. Wikipedia heeft die encyclopedie kapot gemaakt. Dat vind ik zo fascinerend.”

“Ik geloof dat zoiets ook in educatie moet kunnen. Mensen die hun kennis gratis delen met anderen, of het nu coaching in wiskunde is of hulp bij het installeren van een carburateur. Zoiets zou ik ontzettend graag realiseren, met behulp van AI en machine learning. Ik geloof ook echt dat het kan. Dat zou ik voor mijzelf een heel mooie legacy vinden. Fijne vraag trouwens. Die heeft nog niemand me gesteld (lacht).”