Sinds Mathias De Clercq die ene grote droom in vervulling zag gaan - burgemeester worden van zijn geliefde stad - heeft hij zich samen met partijgenote Sofie Bracke een nieuw doel gesteld: van Gent dé technologiehoofdstad van Europa te maken. Dat het hem en de Schepen van Economie, Handel, Sport & Haven menens is, bewijst het feit dat deze ambitieuze doelstelling ook letterlijk werd opgenomen in het Gentse bestuursakkoord, onder het hoofdstuk ‘Innovatief Ondernemen’. Bloovi polste naar de haalbaarheid van hun ‘project’ en wilde wel eens weten hoe de twee liberale beleidsmakers denken over het huidige ondernemersklimaat in de Arteveldestad.
Volgens onderzoeksbureau Graydon waren er in Gent nooit eerder zoveel startende ondernemingen (3352 om precies te zijn) als in 2018 en stond het aantal faillissementen op het laagste peil in tien jaar. Een droomstart voor een kersverse burgemeester en zijn Schepen van Economie & Handel. “Hoopgevende cijfers, maar de betrachting moet vooral zijn om die starters te laten uitgroeien tot gezonde bedrijven met een duurzaam businessmodel, zodat het ook voor extra werkgelegenheid zorgt”, verduidelijkt Sofie Bracke.
“De voorbije tien jaar heeft onze stad alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat het vooral kwalitatieve starters zijn. Want de drempel om te ondernemen is in Gent nog nooit zo laag geweest. Het starterscontract, waarbij we beginnende zelfstandigen een duwtje in de rug geven, is een belangrijke hefboom. De cijfers bewijzen het: meer dan 90% van de Gentse ondernemers met een starterscontract is na drie jaar succesvol, terwijl dat percentage nationaal op 70% ligt.”
Kwalitatieve potgrond
“Iedereen wordt zich meer en meer bewust van de goede potgrond die in deze stad aanwezig is”, zegt een trotse burgervader. “Gent biedt de ideale voedingsbodem voor een positief ondernemersklimaat. Dat we zo aantrekkelijk zijn voor start-ups die zich hier willen settelen en doorgroeien tot scale-up, heeft meerdere redenen. Zoals onze centrale ligging, het bruisende karakter van deze stad, de aanwezigheid van incubators, acceleratoren en co-working spaces, alsook het feit dat ons ecosysteem zoveel technologische spelers telt,…”
De broeihaard van talent, creativiteit en innovatie werkt als een magneet op techbedrijven
“Bovendien is Gent dé grootste onderwijsstad van Vlaanderen. Met meer dan 70.000 studenten heb je een grote pool aan menselijk kapitaal. Dat maakt dat de toegang tot talent - volgens mij één van dé kritische groeifactoren voor steden - zeer groot is. Daarnaast beschikken we over 13 wereldvermaarde onderzoekscentra en kennisinstellingen. Die broeihaard van talent, creativiteit en innovatie werkt als een magneet op techbedrijven”, aldus De Clercq.
“De unieke dynamiek van het Gentse ecosysteem, met daaraan gekoppeld een duurzaam samenwerkingsmodel, willen we heel actief gaan promoten zodat men in gans Europa weet dat Gent ‘the place to be’ is voor buitenlandse ondernemers en investeerders. We mogen daar best wat meer fier op zijn! Gent moet meer dan ooit een kansenfabriek worden.”
Extra voedingsstoffen
De burgemeester lijkt helemaal op dreef. “We zijn al jaren het epicentrum van de tech start-ups in België. De Amerikaanse technologiewebsite Venture Beat noemde ons ooit dé start-up city van België, en plaatst Gent in hetzelfde rijtje van Europese tech hubs als Berlijn, Stockholm en Tel Aviv. Toen ik enkele jaren terug, als schepen van Haven, Economie en Ondernemen, een bezoek bracht aan de Amerikaanse hoofdzetel van Microsoft, was ik verrast over hoe goed ze onze stad daar bleken te kennen: ‘We at Microsoft we want to cook a good meal, but we need good ingredients. Ghent has those good ingredients’, klonk het.”
Volgens partijgenote Bracke is het nu zaak om regelmatig nieuwe voedingsstoffen toe te voegen aan die kwalitatieve Gentse potgrond. “We moeten de ondernemerszin verder aanwakkeren, bijvoorbeeld met het startersbeleid, en tegelijk ervoor zorgen dat ook de meer gevestigde waarden in ons ecosysteem voldoende ondersteuning blijven krijgen. Wanneer een internationaal IT-rekruteringsbedrijf als Volt Gent verkiest als nieuwe uitvalsbasis omdat de IT-sector hier 10% tot zelfs 20% sneller groeit in vergelijking met andere Vlaamse steden, dan weet je dat onze aanpak, met ICT als één van de speerpuntsectoren, zijn vruchten afwerpt.”
Ruimtelijke mogelijkheden creëren
“Het is belangrijk dat je als stad ook de ruimtelijke mogelijkheden schept”, pikt De Clercq weer in. “Ik denk aan het Tech Lane Ghent Science Park in Zwijnaarde waar het Vlaams Instituut voor Biotechnologie zijn hoofdzetel alsook een nieuwe bio-incubator gaat vestigen. Laten we niet vergeten dat Gent in de jaren '70 en '80 mee aan de wieg stond van de biotechnologie in Vlaanderen.”
Als mensen zich binnen een paar jaar afvragen waarom Gent als de technologiestad van Europa wordt beschouwd, dan is het Wintercircus dé plek waar ze het antwoord zullen vinden
“In het centrum heb je het vernieuwde Wintercircus dat - als alles volgens plan verloopt - in 2022 haar deuren opent en een unieke ontmoetingsplek wordt voor innoverend en ondernemend Gent. Dit prachtige, historische pand moet uitgroeien tot de onderzoeks- en innovatiehub van Vlaanderen, en wie weet van gans België.”
Sofie Bracke knikt. “Als mensen zich binnen een paar jaar afvragen waarom Gent als de technologiestad van Europa wordt beschouwd, dan is het Wintercircus dé plek waar ze het antwoord zullen vinden.”
Werkpunten voor de huidige bewindsploeg
Het interview lijkt bij momenten wel één grote goednieuwsshow, maar toch zien De Clercq en Bracke in hun stad ook een aantal werkpunten. “Je merkt dat veel andere steden die in onze richting kijken ondertussen evenmin stilzitten”, zegt Bracke. “The war on talent woedt op vele fronten, dus moet je er goed over waken dat je die aantrekkingskracht als voorbeeldstad behoudt.”
“Het feit dat Gent kiest voor een innovatiegedreven kenniseconomie en daarvoor ook alle troeven in huis heeft, moet ertoe leiden dat we enerzijds zoveel mogelijk talent van eigen bodem hier houden en anderzijds dat de instroom van expats voldoende groot is. Die braingain - het aantrekken van high potentials - is nodig om het Gentse succesverhaal te kunnen bestendigen”, benadrukt De Clercq.
“Het is vooral een kwestie van keuzes maken, want je kan nooit alle talent aantrekken en behouden”, vult Bracke aan. “Onze stad heeft het aangedurfd om enkel in te zetten op de groeisectoren van de toekomst: biotechnologie, clean tech en circulaire economie, health tech, digitale economie en creatieve economie, dat zijn voor ons de speerpuntsectoren voor de komende zes jaar. Eenmaal die focus daar is, moet je goed weten welke zaadjes onze potgrond nodig heeft om die kennisdomeinen verder te verrijken. Een waardeketen-analyse is daar één van: we onderzoeken welke specifieke bedrijven nog ontbreken in ons ecosysteem en gaan die vervolgens in Silicon Valley of elders benaderen, in de hoop dat zij hun Europees kantoor in Gent openen.”
Geen (economische) stilstand
“De toegang tot talent is fundamenteel, maar daarnaast moet je ook verstandig omgaan met mobiliteit”, zegt Mathias De Clercq. “Zeggen dat ‘the sky the limit’ is, zou te makkelijk zijn want dan staan we binnen de kortste keren met z’n allen stil en wordt het economische leven in onze stad daar het eerste slachtoffer van.”
“In nauw overleg met bedrijven zoeken we nu naar alternatieven voor de wagen. Het stadsbestuur legt 2 miljoen euro op tafel om die alternatieve vervoersmiddelen mee te financieren. Een stad die blijvend economisch attractief is, is ook een stad die resoluut kiest voor levenskwaliteit. Mensen werken graag hard, maar willen daarnaast genieten van het leven, samen met het gezin. En bij die totaalbeleving hoort uiteraard de bereikbaarheid van een stad. Ook daarin moeten we blijven pionieren en durven vooruit te kijken.”
“Het voordeel is dat we geen transformatie hoeven te maken van een oude naar een nieuwe economie, want de Gentse economie is al toekomstgericht”, stelt Bracke. “Met het bruisende stadscentrum als verbinding tussen twee krachtige economische motoren: enerzijds het Wintercircus als nieuwe ontmoetingsplaats, en anderzijds de haven, die het kloppend hart van onze economie is, zeker na de fusie met Zeeland tot North Sea Port.”
Kennis is de belangrijkste grondstof voor maatschappelijke ontwikkeling en economische bedrijvigheid. Het is dé motor voor welvaart
“Het is aan ons als stadsbestuur om de havenbedrijven in contact te brengen met de vele kennisinstellingen en technologiespelers die deze stad rijk is, want beide partijen kunnen veel voor elkaar betekenen. Binnen de universiteit maar ook via andere onderzoekscentra wordt gigantisch veel kennis vergaard terwijl je letterlijk 10 kilometer verderop één grote speeltuin hebt waar ze die kennis kunnen loslaten op de bedrijfswereld. Die kloof tussen beide werelden zijn we nu aan het dichten. Kennis is de belangrijkste grondstof voor maatschappelijke ontwikkeling en economische bedrijvigheid. Het is dé motor voor welvaart.”
Circulatieplan
“Er is in Gent voldoende ruimte voor economische ontwikkeling, op voorwaarde dat we het in een transitieverhaal steken”, zegt Bracke. “Want doen we verder zoals de afgelopen 30 jaar, dan krijg je nog langere reistijden voor het woon-werkverkeer en ben je binnen de kortste keren jouw draagvlak bij de bewoners kwijt.”
De verhitte discussie dat Gent na de invoering van het veelbesproken circulatieplan veel moeilijker bereikbaar is, noemt ze in de eerste plaats een perceptieprobleem. “Omdat het niet strookt met de realiteit. Maar het gevaar bestaat dat zo’n perceptie bij de bevolking op een bepaald moment ook resulteert in een gedragsverandering en daardoor voelbaar wordt voor de lokale middenstand. We doen er alles aan om die misvatting recht te trekken, ook al beseffen wij dat het een nagel is waar we nog lang zullen moeten op kloppen. Maar laten we vooral stoppen met erover te zagen en te klagen, want dan maak je het ‘probleem’ alleen maar groter.”
De burgemeester treedt haar bij: “De laatste tien jaar zijn er 30.000 nieuwe jobs en 5.400 nieuwe bedrijven bijgekomen. Dat zijn objectieve cijfers die boven het Vlaamse gemiddelde liggen.”
Rechttoe rechtaan-generatie
“Zeker de jonge, creatieve ondernemers, dat zijn echte stedelingen. Die willen werken én wonen in een stad”, weet Bracke. “Mathias en ik hadden onlangs een rondetafelgesprek met de 20 belangrijkste scale-ups van de stad, georganiseerd door VOKA. We hoorden daar steeds hetzelfde: ‘Onze eigen business, daar zijn we goed in. Maar wat zij van ons als beleidsmakers verwachten, is dat het bruisende karakter van Gent bewaard blijft. Omdat het een gigantische aantrekkingskracht heeft op expats en buitenlandse investeerders.”
“Wat ik zo mooi vind, is dat de neuzen van al die verschillende spelers - stadsbestuur, bedrijfswereld, universiteit, imec, Unizo, VOKA en noem maar op- allemaal in dezelfde richting wijzen. Zo kan je écht vooruitgang boeken.”
“Net als Pieterjan Bouten, Louis Jonckheere, Jeroen De Wit en zoveel andere Gentse topondernemers behoren wij tot een generatie die rechttoe rechtaan is. Die openheid en eerlijkheid zorgen ervoor dat alle gesprekspartners de dingen durven te benoemen, waardoor er geen onnodige tijd verloren gaat en je sneller tot resultaten komt.“
Digitalisering van eigen diensten
“Waar we zeker nog stappen kunnen en moeten zetten, is de verdere digitalisering van onze eigen diensten”, zegt burgemeester De Clercq. “Ook op dat vlak gaan we een versnelling hoger schakelen: hoe kunnen wij als lokale overheid in ons aankoopbeleid nog meer gebruik maken van de competenties, expertise en creativiteit die in deze stad overvloedig aanwezig zijn. Het is een van de vele grote uitdagingen die in ons bestuursakkoord zijn opgenomen.”
“Samen met creatieve en ondernemende Gentenaars zullen we bijvoorbeeld nieuwe applicaties ontwikkelen die de stedelijke dienstverlening toegankelijker maken. Dat doen we onder meer met behulp van open data.”
Ondernemers met een hoek af
De wildwaterbaan van trial & error waar elke start-up ondernemer door moet, is dat iets waar politici zich aan wagen? “Gent is sowieso een stad die graag experimenteert, die letterlijk en figuurlijk ruimte biedt voor een living lab, voor tijdelijke invulling, voor laboratoria, voor experimenten vanuit de private sector”, antwoordt De Clercq. “Wij moeten dat niet zelf gaan doen, maar het zijn wel zaken die wij omarmen en faciliteren. Want het is o zo belangrijk dat mensen hun creativiteit kunnen botvieren. Zo stimuleer je ondernemers met een hoek af, wat typisch Gents is.
“Ook bedrijven die op de fles gaan, krijgen van de stad een tweede kans, tenzij het om frauduleuze praktijken gaat. Durf ondernemen, zonder dat je bang moet zijn om het etiket van ‘gefaald’ opgekleefd te krijgen. Naar de maatschappij toe vind ik dat een heel krachtig signaal!”
