België telt 273.000 zogenaamde NEET-jongeren: Not in Education, Employment or Training. YouthStart wil die jongeren opnieuw activeren. Tijdens een intensief programma van acht dagen gieten ze hun droomproject in een businessplan, maar tanken ze vooral zelfvertrouwen. “We helpen kanszoekende jongeren om zichzelf opnieuw uit te vinden”, zegt Bart De Bondt, de gewezen CEO van ING Insurance die nu aan het hoofd staat van de non-profitorganisatie staat. “Dat wordt misschien wel de allerbelangrijkste kwaliteit op de arbeidsmarkt van morgen: de drive om bij te leren en je job elke dag opnieuw zelf uit te vinden.”

Drop-outs in de Bronx

YouthStart is de Belgische vertaling van een Amerikaans concept. Het verhaal van de start van het Network For Teaching Entrepreneurship (NFTE), zoals de organisatie in de Verenigde Staten door het leven gaat, is de stuff waar Hollywood-films van gemaakt worden. Op een dag werd oprichter Steve Mariotti in Central Park overvallen door een bende jongeren. Ze hadden het onder andere gemunt op zijn horloge. Mariotti was uiteraard behoorlijk pissed off, maar moest ook toegeven dat zijn overvallers wel lef hadden en initiatief toonden. Bovendien was de overval ook nog eens een echt staaltje van teamwork geweest. Wat als ze die talenten nu eens zouden aanwenden om de samenleving beter te maken, in plaats van ze vooral onveiliger te maken?

“Steve Mariotti is dan op zoek gegaan naar drop-outs in de Bronx, maar dat was aanvankelijk een echt fiasco”, lacht Bart De Bondt. “Die jonge gasten luisterden totaal niet naar hem. Hij zag er niet alleen uit als de wiskundige die hij is, hij praatte ook zo. Maar toen kwam hij op het idee om zijn kennis te vertalen naar de leefwereld van die jonge drop-outs. Hij begon hen uit te leggen hoe ze met hun talenten een business konden opstarten. Hoe ze geld konden verdienen. Plots waren alle oren gespitst.”

Bart De Bondt, algemeen directeur van YouthStart

Eerste chapter op het vasteland

In 1998 waaide het concept over van New York naar België, vertelt Bart De Bondt. “Onze huidige voorzitter Gaetan Hannecart (de man achter projectontwikkelaar Matexi; nvdr) is net als Mariotti een graduate van Harvard. Hij hoorde hem op een reünie een keynote geven over NFTE, en was zo onder de indruk dat hij Mariotti heeft gevraagd of hij hier in België een chapter mocht oprichten. Het eerste op het vasteland. Ondertussen is de naam wel veranderd: YouthStart dekt de lading meer, dat opent gemakkelijker deuren.”

YouthStart richt zich op de zogenaamde ‘NEET-jongeren’: jongeren die niet (meer) naar school gaan, niet werken, en ook geen andere opleiding of training volgen. Not in Education, Employment or Training. “In België zijn er vandaag 273.000 van die jongeren: jonge gasten en meisjes die niet naar school gaan, die niet werken, die geen opleiding volgen. Dat is massaal veel”, stelt De Bondt. “Ze worden vaak bestempeld als kansarm. Kansloos zelfs. Ik heb het liever ook kanszoekende jongeren. Want dat is ook echt letterlijk wat ze doen: kansen zoeken. YouthStart probeert hen die aan te reiken.”

Van droomproject naar businessplan

Bart De Bondt legt uit dat het acht dagen durende programma van YouthStart vier grote stappen volgt. “Jongeren moeten om te beginnen vertrouwen krijgen in de persoon die voor hen staat. We moeten een relatie opbouwen tussen trainer en trainee. Dat is niet evident, want die jongeren zijn vaak door heel veel mensen opgegeven. Hun vertrouwen is gedeukt. Hun vertrouwen in anderen én hun zelfvertrouwen. Dat is stap twee: terug zelfvertrouwen krijgen. Aan de buitenkant zijn het vaak lefgozers – zoals die stoere overvallers in Central Park – maar dat is meestal maar een façade. Geen werk, geen school, geen opleiding, dat vreet aan je zelfvertrouwen.”

Door op zoek te gaan naar de talenten van jongeren, bouwen we hun zelfvertrouwen terug op

“We bouwen dat zelfvertrouwen terug op door op zoek te gaan naar de talenten van jongeren. Wat is hun passie? Wat is hun droom? Iedereen heeft een droom, het komt er gewoon op aan van die uit te durven spreken. Stap vier is heel concreet: dan gieten we die droom in een businessplan. Welke stappen gaan ze volgen om hun droom te realiseren? Dat businessplan presenteren ze aan een adviesraad.”

Zelfvertrouwen tanken

Acht dagen zijn natuurlijk te kort om jongeren een vak te leren. Maar het is lang genoeg om levens te veranderen, benadrukt De Bondt. “Wij brengen jongeren inderdaad niet de hard skills bij die ze nodig hebben om job X of job Y uit te kunnen oefenen. Ze krijgen een YouthStart certificaat ‘powered by’ de Antwerp Management School als hun businessplan de test doorstaat, maar dat is geen diploma. Door acht dagen lang intensief met hen bezig te zijn, met twee trainers, laten we de jongeren vooral zelfvertrouwen tanken. Ze durven terug in de spiegel kijken. Onderschat niet wat het met jonge mensen doet als ze niet naar school gaan en niet werken. Ze worden veroordeeld, ze voelen zich klein en in de steek gelaten.”

“Het is onze missie om de ‘N’ uit NEET te halen. Om van al die 273.000 NEET-jongeren opnieuw EET-jongeren te maken. Elk jaar laten we 850 jongeren een intensief traject volgen. Binnen 3 jaar willen we het aantal trainingen verdubbelen.”

“Want impactmetingen tonen dat ons model wérkt. 81 procent van de jongeren wordt na hun traject bij YouthStart onmiddellijk geactiveerd. Ze gaan terug naar school, stappen bijvoorbeeld in een opleiding van de VDAB, en vinden werk.”

Ondernemer van zichzelf

De Amerikaanse naam (Network For Teaching Entrepreneurship) doet anders vermoeden, maar YouthStart helpt jongeren niet om ondernemers te worden. “We helpen hen om ondernemer te worden van hun eigen leven, dat wel”, reageert Bart De Bondt. “Er zijn jongeren die een eigen zaak starten, maar dat zijn er niet meer dan het gemiddelde van alle Belgische jongeren. Wat we wél zien, is dat van de jongeren die een eigen onderneming zijn begonnen slechts 6 procent vijf jaar later is afgehaakt. Als je kijkt naar de algemene cijfers van België is dat meer dan 35 procent. Dus YouthStart doet het op dat vlak ook veel beter!”

“We focussen heel sterk op de mindset van jongeren. Ik ben er heilig van overtuigd dat die in de digitale wereld van morgen alleen maar belangrijker zal worden. Technologie doet de wereld en de economie zo snel veranderen dat hard skills aan belang zullen inboeten. Wat je vandaag leert, is bij wijze van spreken volgend jaar immers alweer achterhaald. Welke kwaliteiten heb je dan wel nodig op de arbeidsmarkt van morgen? Aanpassingsvermogen, flexibiliteit, de drive om voortdurend bij te leren. Die kwaliteiten kunnen een gebrek aan hard skills compenseren.”

“Dat is precies wat wij bij YouthStart doen. We leren jongeren hoe ze zichzelf opnieuw kunnen uitvinden. Hoe ze ook hun job opnieuw kunnen uitvinden. Want dat is wat we met z’n allen zullen moeten doen: onze jobs telkens opnieuw heruitvinden.”

Co-creatie

YouthStart is een buitenbeentje. De organisatie krijgt geen subsidies en rekent vooral op ondersteuning van ondernemers. Maar Bart De Bondt pleit voor meer samenwerking en co-creatie met andere sociale organisaties om NEET-jongeren nog beter te bereiken.

“We hebben dankzij de steun van Accenture een tool om de NEET-jongeren beter in kaart te brengen. Om per gemeente te kunnen zien hoe groot het probleem is, welke organisaties al met die jongeren bezig zijn, en wat hun impact is. Want daar ligt nog heel wat werk op de plank.”

“Ik kom zelf uit de privésector, en ik verbaas me er vaak over hoe weinig co-creatie er nog maar is bij overheidsorganisaties en bij ngo’s. We werken naast elkaar, in plaats van elkaar te versterken. Dat moet dringend veranderen.”