Over ego en egocentrisme: “Een CEO zonder ego bestaat niet”

Onlangs verscheen bij uitgeverij Lannoo het boek ‘Goud, 25 jaar inspirerend ondernemerschap vanuit Vlaanderen’, waarin klinkende namen die tot de crème de la crème van het Vlaamse ondernemerschap behoren vrijuit praten over zaken als drive, leiderschap, familiaal aandeelhouderschap en duurzame groei. Een opvallende uitspraak komt van Francis Van Eeckhout, de topman en hoofdaandeelhouder van Deceuninck, die beweert dat een CEO zonder ego niet bestaat. Hij zegt er echter meteen ook bij dat 'ego' en 'ego' twee is. Een ego is nodig om een community of een bedrijf te leiden, maar het mag niet vervallen in egocentrisme dat alles op losse schroeven zet.

De kracht van het persoonlijke verhaal

En dat is precies ook mijn ervaring van de intussen vijftien jaar dat ik leiders en ondernemers begeleid om hun leiderschapsverhaal meer zichtbaar te maken. Leiders moeten mensen in beweging kunnen brengen. Door een context van vertrouwen te creëren. Eentje waarin doelstellingen tot leven komen en mensen kunnen groeien.

Als leider bedien je altijd een publiek dat naar je kijkt met de vraag: wat is jouw verhaal? Het is hierbij mijn diepste overtuiging dat leidinggevenden meer geloofwaardigheid en vertrouwen kunnen opbouwen door te werken met de kracht van hun persoonlijke verhaal. Maar hierbij is het belangrijk dat ze niet in de ego-val trappen. Dat ze geen ‘King Kong’ verhaal vertellen. Een verhaal van 'kijk eens hoe groot en sterk ik ben!'

Ego heeft een functie

Natuurlijk is een ego nodig om beslissingen te durven nemen, om risico’s aan te gaan en verantwoordelijkheid op te nemen. Maar ego kan ook verschrikkelijk in de weg kan zitten. Het is, zoals met alles, daarom zoeken naar een goed evenwicht.

Dat vertelde Jan Geurtz mij in het podcastgesprek dat ik een jaar geleden met hem had. Jan Geurtz is een Nederlands schrijver en kenner van het Tibetaans boeddhisme. Hij schreef onder meer de bestsellers 'Verslaafd aan liefde' en 'De verslaving voorbij'.

“Het ego heeft een functie en is noodzakelijk om in deze wereld te kunnen leven”, zei Jan Geurtz. “Het hebben van een ego is niet een fout die voorkomen had moeten worden, maar een fase in onze bewustzijnsgroei.”

Egoloosheid is volgens hem dan ook een misleidende term: eerst moet je een ego ontwikkelen, en dan kun je het pas gaan ontstijgen. Aanvankelijk is het juist het ego dat ervoor zorgt dat we onszelf aanpakken en groeien.

In de meer dan 50 gesprekken die ik inde afgelopen twee jaar voerde met leidinggevenden en ondernemers stelde ik vast dat ik het meest onder de indruk was van leiders die de kracht van hun persoonlijke verhaal inzetten om anderen te inspireren, te verbinden, te engageren. Ik geloof dat leiders meer uiting dienen te geven aan de emoties die hen drijven. Niet ego staat hierbij centraal. Wel woorden zoals kwetsbaarheid, authenticiteit en zelf-bewustzijn.

King Kong-functietitels

Chief Relationship Officer. Deze term hoorde ik voor het eerst van Esther Perel, een relatietherapeute die nu ook binnen bedrijven werkt rond relaties. Dat kon je al lezen in mijn vorige artikel ‘De werkvloer is net als een huwelijk’. Persoonlijk vind ik dat er te veel een wildgroei ontstaan is aan nieuwe functies en functietitels. En ‘King Kong’-functietitels winnen duidelijk aan belang.

In tal van grote en kleine bedrijven is de 'C-suite' de jongste jaren alleen maar ruimer geworden. Er zijn 'chief officers' voor zowat elke denkbare en niet denkbare functie, want naast de CEO en de CFO krijgen we de dag vandaag ook te maken met onder meer de Chief Experience Officer, de Chief Ethics Officer en nog een flink aantal andere chiefs.

Maar wat is nu juist het doel van al die titels? Als het om niets anders gaat dan om het ego strelen van de mensen met die titel, dan bieden ze geen meerwaarde. Want uiteindelijk hebben organisaties, hoe groot ze ook zijn, niet meer dan een handvol uitvoerende topmanagers nodig. Er zijn illustere voorbeelden genoeg om dat te staven. Apple bijvoorbeeld, met zijn 125.000 medewerkers en marktkapitalisatie van 1.200 miljard euro, heeft slechts 11 senior executives, van wie 7 Vice Presidents.

Iedereen CEO

In sommige start-ups lopen tegenwoordig meer mensen met een C-titel rond dan bij Apple en eigenlijk is dat te belachelijk voor woorden. Ook zaakvoerders van eenmansbedrijven noemen zichzelf vandaag de dag trouwens CEO en dat is eigenlijk ook redelijk ridicuul, want dan dragen ze dezelfde titel als mensen die aan het hoofd staan van bedrijven met tienduizenden werknemers.

Leiderschap draait niet om titels, maar om sterk werk verzetten, om ernaar te streven de beste te zijn in wat je doet, om ervoor te zorgen dat de mensen van je team je begrijpen en bereid zijn er echt voor te gaan en om de mensen van dat team beter te maken. Daarvoor is inderdaad een ego en een sterke persoonlijkheid nodig. Het ego en de persoonlijkheid van het stamhoofd dat natuurlijk leiderschap uitstraalt en naar wie geluisterd wordt.

Ego mag niet vervallen in egocentrisme

Dat is de bal opeisen om een strafschop te nemen terwijl je daar niet voor bent aangeduid, zoals Mabye Diagne onlangs deed met Club Brugge in de Europese wedstrijd tegen Paris Saint-Germain.

Egocentrisme is ook als manager meer begaan zijn met de hoeveelhed PK van je volgende bedrijfswagen dan met het ontwikkelen van de vaardigheden van je team. Egocentrisme is ja-knikkers rond je verzamelen in plaats van mensen die meedenken om het collectief naar een hoger niveau te tillen.

Egocentrisme staat dus haaks tegenover het hebben van een ego en een persoonlijkheid die er louter op gericht is het beste voor het team en de groep te doen. Een ego is nodig om een community of een bedrijf te leiden, maar het mag niet vervallen in egocentrisme dat alles op losse schroeven zet.