Van prestatiegedreven lange dagen naar een gezonde start-upcultuur

De ondernemerscultuur lijkt onlosmakelijk verbonden met blijven gaan en lange werkdagen. Een werkethiek die eerst best bewonderenswaardig lijkt, maar uiteindelijk gestoeld is op een ongezonde benadering van de work-life balans, en die zijn tol eist bij medewerkers op alle niveaus van dergelijke start-ups. We moeten komen tot een cultuur van aanvaarding, waarbij je jouw werknemers de toestemming geeft om uit de ratrace te stappen, en toch hard te blijven werken om hun doelstellingen sneller te bereiken.

In ons eigen recent onderzoek hebben we gesproken met 2.200 bedrijfsleiders doorheen Europa. De resultaten waren alarmerend: bijna een derde van de bevraagden bevestigde dat zijzelf of hun medewerkers al vrij hadden moeten nemen omwille van mentale gezondheidsproblemen. En bijna de helft zei dat tijdgebrek een funeste invloed had op hun eigen gezondheid of die van medewerkers.

Ironisch genoeg verklaart de grote meerderheid van de kmo-eigenaars dat ze bij aanvang van hun onderneming oprecht op zoek gingen naar een betere work-life balans, maar slechts de helft gelooft dat ze dit ook echt bereikt hebben. En meer dan 20% heeft spijt over hoe ze zich hebben ingezet voor hun onderneming.

Hoe kunnen start-ups het harde werk en de lange dagen vermijden, en zorgen voor een gelukkige maar toch productieve bedrijfscultuur?

De vloek van een “always-on” klantendienst

Start-ups maken vaak het verschil met hun klantendienst. Het kan een FinTech-bedrijf zijn die persoonlijk een nieuwe bankkaart aflevert aan de pechvogel die naar een festival zou gaan maar de dag voordien zijn kaart kwijtraakte. Of een nieuwe SaaS-leverancier die ‘s nachts doorwerkt om ervoor te zorgen dat hun innovatieve toepassing op tijd beschikbaar is voor de grote productlancering van hun topklant.

Deze hoogstpersoonlijke aanpak is begrijpelijk. De gepersonaliseerde dienstverlening van een start-up contrasteert vaak opvallend met de logge aanpak van monolithische reuzen. En natuurlijk willen deze ondernemers hun klanten bedienen, om zo een ‘viraal’ momentum te creëren. Maar 40% geeft ook grif toe dat de steeds hogere eisen van hun klanten kostbare tijd vergen die ze anders hadden kunnen besteden aan het behandelen van andere belangrijke kwesties.

De uitdaging bij de klantendienst is dat de klantenverwachtingen haast onbeperkt kunnen blijven toenemen. Met een groeiend bedrijf en een groeiend aantal klanten kan dit leiden tot zeer ongezonde verwachtingen die een steeds hogere druk leggen op je medewerkers.

Hoe deze meedogenloze logica overstijgen?

De kmo-eigenaars geven zelf al een oplossing aan: zij geloven dat geautomatiseerde processen het meeste kunnen bijdragen aan hun bedrijfsvoering. Het verhaal van 'technologie als universeel wondermiddel' is bekend. Toch kunnen we moeilijk de waarde van de juiste krachtige software overschatten: die groeit moeiteloos mee, en kan zo de stijgende verwachtingen van steeds meer klanten veel makkelijker inlossen dan eender welke individuele werknemer ooit zou kunnen.

Aangezien bijna de helft van de kmo-eigenaars administratieve taken als grootste tijdverspillers identificeren, is het laaghangend fruit niet ver te zoeken. Dit kan de vorm aannemen van eenvoudige zoekopdrachten, maar ook bij bijvoorbeeld het boeken van meetings kan heel wat tijdwinst gerealiseerd worden.

De cultuur van het harde werk en de lange dagen

Technologische oplossingen kunnen bijdragen tot tijdwinst voor werknemers, en dit is essentieel wanneer je de vicieuze cirkel van lang en hard werken wil doorbreken. Maar het is niet enkel een cultureel fenomeen, er ligt ook een moeilijk te veranderen bedrijfscultuur aan de grondslag. Uiteindelijk moeten start-ups die succes nastreven op een hoog niveau blijven presteren. Maar om dit te bereiken zonder tegelijk energie, tijd en mentale gezondheid te offeren op het altaar van de #OnverstoorbareDrive? Dat is een uiterst moeilijke evenwichtsoefening.

De cultuur van het harde werk en de lange dagen motiveert werknemers vooral via angst en schuldgevoelens: ze worden steeds opgezadeld met het gevoel dat ze nog meer zouden doen om het bedrijf nog beter te helpen presteren. Iedereen voelt dat ze zichzelf en hun toegevoegde waarde voor het bedrijf voortdurend moeten bewijzen, alsof er constant iemand is die vermoedt dat je eigenlijk niet “goed genoeg” bent. Zulk gevoel van onzekerheid is exact wat mensen ertoe aanzet om te blijven werken tijdens wat eigenlijk vakantie of familietijd zou moeten zijn.

Het belang van psychologische veiligheid

Om dit kwalijk fenomeen te bestrijden, moeten start-ups een nieuw soort bedrijfscultuur kweken, gebaseerd op andere emoties en waarden. Angst en schuldgevoel moeten plaatsmaken voor positieve, toekomstgerichte drivers. Mensen moeten zich geschikt en gewaardeerd voelen zoals ze zijn, niet gepusht om onafgebroken hun waarde te bewijzen.

Ondernemers kunnen deze verandering realiseren door zich eenvoudigweg open te stellen. Als zij hun eigen waarden, doelstellingen en zelfs hun angsten delen, kan dit de toon van een bedrijf totaal veranderen, en ruimte creëren voor werknemers om zich kwetsbaar op te stellen en te ontsnappen aan de competitieve prestatiecultuur. Zo ontstaat wat men een ‘psychologische veiligheid’ pleegt te noemen: het idee dat mensen ongeremd en volledig zichzelf kunnen zijn op het werk, zonder te moeten vrezen voor censuur of afkeuring.

Veranderen hoe en waarom je werkt

Om deze prestatiegedreven cultuur te overwinnen en een gezondere werkwijze te omarmen moeten start-ups eerst de noodzaak voor dat non-stop presteren wegnemen. Productiever worden moet centraal staan, maar dan wel door ervoor te zorgen dat de werknemers geen waardevolle tijd verliezen aan banale taken. De klantendienst, die belangrijke factor voor vele start-ups om zich mee te differentiëren, is een uitstekend startpunt: hier zijn bij uitstek veel administratieve taken te vinden die kunnen worden geautomatiseerd.

Zodra je op die manier de noodzaak hebt weggenomen voor jouw werknemers om ‘always-on’ te zijn, kan je de echte redenen aanpakken om tot het uiterste te gaan voor hun bedrijf. Zo kom je tot een cultuur van aanvaarding, waarbij je jouw werknemers de toestemming geeft om uit de ratrace te stappen, en toch hard te blijven werken om hun doelstellingen sneller te bereiken.