“Als ze meer slagkracht willen, zullen ook grote bedrijven moeten samenwerken. De strijd van allen tegen iedereen is voorbij”

Nils van Dam (links) & Dado Van Peteghem

Duurzaam groeien doe je vandaag niet meer door andere spelers weg te concurreren of over te nemen, wel door betrouwbare partnerships aan te gaan. Dat is, in een notendop, de boodschap van het nieuwe boek van Dado Van Peteghem en Nils van Dam, respectievelijk founding partner en CEO van Scopernia (het vroegere Duval Union Consulting). “Als je wil dat één plus één drie wordt, moet je bereid zijn je eigen één te delen om tot die meerwaarde te komen”, aldus het auteursduo.

‘Metasystems – Building trustful Partnerships for Growth’ luidt de titel van het boek dat in mei 2020 verschijnt bij Die Keure. Moraal van het verhaal? Nieuwe en disruptieve ontwikkelingen hebben de markt zodanig dooreengeschud dat de huidige manier van zakendoen niet meer opgaat. Bovendien oogt de toekomst zo complex dat we die niet meer alleen tegemoet kunnen treden, maar enkel nog in partnerships.

Individuele bedrijven zullen niet meer wegen op de economie, ecosystemen en human networks des te meer. Dit is een tendens die wereldwijd zien. En zeker in België kunnen bedrijven de strijd tegen grote spelers nooit alleen kunnen winnen. “Met metasystemen creëren we gewoon meer slagkracht, zeker tegen de big tech bedrijven uit de Verenigde Staten en Azië. Alleen zo kunnen we ons écht gaan wapenen tegen de Amazons en Alibaba’s van deze wereld.”

Samen sterker in tijden van disorder

Medeauteur Dado Van Peteghem is co-founder van Scopernia, sinds midden februari de nieuwe naam voor Duval Union Consulting. Scopernia wil verder gaan dan consulting rond digitale transformatie en bedrijven bijstaan in het heruitvinden van zichzelf in termen van innovatie en groei. “Ik heb recent met Omar Mohout het boek ‘Corporate Venturing’ geschreven, waarin ik pleitte voor samenwerking tussen grote bedrijven en start-ups en waarbij ik de metafoor gebruikte van een olietanker die zich laat omringen door speedbootjes zodat hij snelheid kan maken.”

“Maar al snel kwam ik, samen met Nils, tot de conclusie dat ook grote organisaties onderling moeten samenwerken als ze meer slagkracht willen. Bedrijven die anti-fragile willen zijn, moeten meer gaan inzetten op duurzame partnerships. Alleen zo zullen ze zich in tijden van disorder, zoals nu met Covid-19, kunnen rechthouden en zelfs misschien vooruitgaan. Je spreidt namelijk je risico’s én je creëert collectieve knowhow en snelheid. En in een netwerk sta je sowieso sterker dan alleen. Uit die vaststelling is het idee voor dit nieuwe boek ontstaan.”

Op zoek naar ‘meer dan winst’

Coauteur Nils van Dam werkte meer dan 30 jaar in de FMCG-branche, onder meer bij Unilever en AB Inbev. Die ervaring zette hij vanaf 2018, als CEO van Scopernia, in om bedrijven te helpen future proof te worden – met partners Dado Van Peteghem en Jo Caudron. “We stellen een aantal zaken vast”, aldus Van Dam. “Ten eerste focussen bedrijven niet meer louter op digitale transformatie, ook maatschappelijke issues worden steeds belangrijker.”

“Nog een belangrijke vaststelling is dat het niet meer alleen draait om profit, maar iets dat wij ‘more than for profit’ noemen. Dat alles vormt de basis van dit nieuwe boek: als bedrijf moet je partnerships aangaan om maatschappelijke uitdagingen aan te gaan en zo die ‘more than for profit’ te realiseren. Zonder dat we winst nu opeens als ‘slijk der aarde’ moeten gaan beschouwen natuurlijk. Winst is mooi, maar in een metasysteem moet het om méér dan dat gaan.”

Zijn metasystemen dan vergelijkbaar met ecosystemen, willen we graag weten. “Ja en nee”, antwoordt Dado Van Peteghem. “Het gaat in beide gevallen om een netwerk, maar de ‘meta’ in onze term is de vertaling van het Engelse beyond, wat verwijst naar die ‘méér dan winst’, naar de lange termijn en naar grotere samenwerkingsverbanden, ook met ongebruikelijke partijen.”

“Bovendien zijn de partners in een metasysteem gelijkwaardig. In ecosystemen zie je nog vaak dat één speler aan de top van de voedselketen staat. Bovendien zijn het ook vaak walled gardens: heel gecontroleerde netwerken waarbinnen één speler – zoals een Apple of Amazon – heel strikt bepaalt welke partner wat mag doen en waarin de samenwerking bijgevolg heel gestructureerd is, aangezien alles om winst draait en niet om maatschappelijke meerwaarde.”

“Metasystemen zijn wat ons betreft wild gardens, waarin organische groei gestimuleerd wordt en exotische planten welkom zijn. Maar dat is voor alle duidelijkheid geen waardeoordeel: beide systemen kunnen perfect naast elkaar bestaan.”

Een combinatie van snel en traag

De eerste vraag die bedrijven hierbij stellen is: met wié moeten we concreet partnerships aangaan? “Daar is één component heel belangrijk in”, aldus Nils Van Dam. “Er moet vertrouwen zijn. Als dat op het hoogste niveau niet bestaat, zal je nooit een metasysteem kunnen opbouwen. Dus proberen wij onze klanten tools aan te reiken om dat vertrouwen op te bouwen en om te leren eigen knowhow te delen, in plaats van krampachtig vast te houden aan bedrijfsgeheimen. Als je wil dat één plus één drie wordt, moet je bereid zijn je eigen één te delen om tot die meerwaarde te komen.”

“Dat is de fout die vandaag in veel partnerships wordt gemaakt”, vult Dado Van Peteghem aan. “Er is geen of te weinig transparantie. Dat heeft er ook mee te maken dat veel partnerships te snel en rationeel worden afgesloten, bij wijze van spreken na een korte meeting of presentatie van een uur. Zo creëer je geen vertrouwen: je moet daar de nodige tijd voor nemen en ruimte voor maken.”

“Dat is wat wij bijgevolg aanmoedigen: neem een dag of enkele dagen om elkaar te leren kennen, om te zien wie de mensen achter de functie te zijn, om te ontdekken wat jullie bindt,… Dan krijg je echt vertrouwen en een heel andere kijk dan louter de win-win.”

“Het moet met andere woorden een combinatie zijn van snel – actie ondernemen – en traag – vertrouwen creëren. Alleen wordt die laatste factor nog te vaak verwaarloosd. Het helpt gelukkig wel dat technologie vandaag bepaalde taken kan automatiseren en overnemen, zodat de nodige tijd en ruimte kan gecreëerd worden.”

“Het managen van de dagdagelijkse taken zal voor de leader steeds meer plaatsmaken voor de menselijke, pragmatische factor van vertrouwen tussen partners. Maar dat zal dus wel een mentaliteitswijziging vergen op het hoogste niveau, waar digitalisering en automatisering nog te vaak gezien wordt als een manier om de menselijke factor uit te schakelen. Je ziet die mentaliteitswijziging trouwens nu al bij bepaalde bedrijven. Schoenen Torfs is daar een mooi voorbeeld van.”

Optreden als vertrouwensmakelaar

Nog een vaak voorkomende vraag van bedrijven: kunnen wij dan gewoon de gewenste partners selecteren? Dat is echter niet de juiste insteek. “Uiteraard is het een goede zaak dat bedrijven willen weten met wie ze in zee gaan”, aldus Nils van Dam. “Maar dan ga je voorbij aan het idee van gelijkheid, want jij bent het die vanuit een soort superioriteitsdenken anderen selecteert en dus op waarde beoordeelt.”

“Het komt erop aan transparant te zijn over je doelstellingen en over je give and take: wat wil je verkrijgen en wat ben je bereid daarvoor te geven? En past dat bij de give and take van andere bedrijven? Dan stel je je kwetsbaar op en kan je vertrouwen creëren en een verbindende, maatschappelijke en wervende purpose vinden – het vliegwiel van het metasysteem. Daarom geloven wij heel sterk in het principe van de broker of trust: een soort vertrouwensmakelaar die binnen het metasysteem partijen samenbrengt en samenhoudt, met respect voor elkaars gevoeligheden. Zoals wij er één willen zijn.”

Geloof in de maakbaarheid van de wereld

Never waste a good crisis, kunnen we met een positieve noot besluiten: een drama als Covid-19 zorgt ervoor dat zelfs concurrerende bedrijven spontaan gaan samenwerken. Zoals Colruyt en Delhaize, die de handen in elkaar slaan om de e-commerceplatformen te bevoorraden en zo een groter maatschappelijk doel te dienen. Ook Apple en Google hebben besloten samen te werken aan software om mensen die besmet zijn met Covid-19 en hun contacten op te sporen.

“De uitdaging zal zijn om dat in de toekomst meer gestructureerd in metasystemen te gaan doen”, besluit Dado Van Peteghem. “En we geloven ook dat het kan: wij zijn optimisten die geloven in de maakbaarheid van de wereld en de positieve rol van bedrijven daarin.”