Jonathan Berte (Robovision): “Ondernemen kan je ook zien als een unieke kans om jezelf als persoon te verbeteren”

Jonathan Berte is een ondernemer met een visie, en doet daarmee zijn bedrijfsnaam ‘Robovision’ eer aan. Al twaalf jaar bouwt de Gentse scale-up zelflerende algoritmes en robots voor bedrijven wereldwijd. Robovision haalde al meermaals de pers, onder andere dankzij een robotarm die zichzelf kan aanleren om een nieuwe plantensoort te herkennen. Maar daarom spreek ik de jonge veertiger niet. Ik wil weten wat Berte drijft, hoe hij de toekomst van robotica ziet en op welke manier hij zichzelf opnieuw uitvond.

Intellectuele Mount Everest beklimmen

Jonathan Berte is geen man van loze woorden: hij vindt het geweldig om visionaire ideeën om te zetten in tastbare elementen. Het liefst van al hebben die te maken met wetenschap of wiskunde. “Ergens zal ik altijd een rasechte ingenieur blijven”, lacht hij. “Maar steek me vooral niet in een keurslijf, want dat heeft mij als kind enorm onzeker gemaakt. Ik liep school in een lagere school in Kalmthout, en voelde me anders dan mijn leeftijdsgenoten. Op de speelplaats stond ik vaak naast een paal, mijn vertrouwde hoekje. Ik hoorde bij geen enkel klikje, en dat wrong.”

Maar Berte hoefde niet onder te doen. Intelligentie en nieuwsgierigheid waren zijn geheime wapens, en als jonge knaap was hij al gefascineerd door de werking van het brein. Voor hij afstudeerde als burgerlijk natuurkundig ingenieur, deed hij een Erasmusjaar aan het Instituut voor Neuroinformatica. Dat laatste wil de principes en werking van het menselijk brein ontcijferen, om ze nadien toe te passen op computertechnologie.

Hij zag steeds meer toekomstmuziek in robots, en vond het razend interessant hoe beeldverwerkingstechnologie steeds slimmer werd. “Ik moest het potentieel van intelligente vernuftigheden verder onderzoeken”, klinkt Berte enthousiast. “Dat leidde dan tot de oprichting van Robovision, nu bijna 12 jaar geleden. Pas op, ik wist dat ik voor een gigantisch moeilijke uitdaging stond, maar daar kick ik net op. Robovision was zo’n beetje het equivalent van een intellectuele Mount Everest. Iedereen dacht dat we onze ambities onmogelijk konden waarmaken, wel - we zijn volop bezig met te bewijzen dat het wél kan. Moeilijk gaat ook.”

Dat is nog zacht uitgedrukt. Robovision, dat nooit bij externe partners kapitaal ophaalde, investeerde een smak geld in een project dat uiteindelijk niets werd. “Ik zou één van onze eerste klanten bewijzen dat robots zelf saus zouden toevoegen aan kant-en-klaarmaaltijden”, herinnert hij zich. “Maar ik was toen nog onervaren, en had niet alles contractueel vastgelegd. En zo verbrandden we een hoop geld.”

Passie als opportuniteit voor zelfverbetering

Het mislukte project heeft het toen nog prille Robovision ook veel tijd gekost, waar Berte zo min mogelijk op probeert terug te kijken. “Toen nam ik dat zeer persoonlijk op, maar dat is de prijs die je betaalt als je alles met hart en ziel doet”, bekent hij. “Tegelijk denk ik dat die tegenslag nodig was om terug overeind te kruipen. Al kun je dat op het moment zelf moeilijk toegeven.”

Een ondernemer komt zichzelf wel vaker tegen, en daar heeft Jonathan Berte meer dan genoegen mee genomen. “Ik ben geen geboren ondernemer, en ik miste enkele cruciale eigenschappen om er te geraken. Maar net door een droom te definiëren en te beseffen dat je passie om er te geraken zó groot is, kan je dat ook als een kans zien om jezelf te verbeteren.”

“Neem nu mijn aversie tegen structuur. Eens je bedrijf groeit, heb je dat nu eenmaal nodig. Ik heb gelukkig ingezien dat ik mezelf en vooral het potentieel van Robovision in de weg stond. Verder was ik ook geneigd om de dingen veeleer te benaderen vanuit een rationeel perspectief. Een sociaal dier was ik allerminst. Ook dat heb ik overwonnen: ik leerde meer over people management, en overwon mijn onzekerheden door regelmatig voor een publiek te spreken.”

De drang naar zelfverbetering is waarschijnlijk een belangrijke reden dat Robovision die eerste grote tegenslag overwon. “In mijn schoolgaande jeugd was ik bijna danig geprogrammeerd om zo sterk en onkwetsbaar mogelijk te zijn”, blikt hij terug. “Als er een ding is wat ik kan wensen, dan is het wel de heruitvinding van het onderwijs. Daar ligt de obsessieve focus op kennisverwerking. Terwijl menselijke vaardigheden minstens zo belangrijk zijn! Hing het van mij af, dan zouden ze even hoog worden aangeschreven als biologie of wiskunde.”

“Ook daar zou artificiële intelligentie van pas kunnen komen, door op voorhand te detecteren hoe een student kennis absorbeert, en in hoeverre hij bepaalde sociale vaardigheden mist. Artificiële intelligentie kan een betere versie maken van onszelf, waarom doen we er dan nog niets mee?”

Emotionele intelligentie

In elk geval steekt Robovision actief de uit de mouwen om de technologie toegankelijk te maken voor het grote publiek. Na het eerste project breidde het zijn oorspronkelijke eenmansleger uit tot een volwaardig team van ingenieurs. Ook een technisch directeur vervoegde het team, en niet veel later sloeg de scale-up de handen in elkaar met grote spelers wereldwijd. Robovision werkte onder andere mee aan de steksteekmachines, waarbij robots in staat zijn om plantsoorten te herkennen en die eigenhandig terug te planten. De deep learning die het bedrijf bestudeert en toepast, werpt buiten de landbouwsector zijn vruchten af in andere domeinen, waaronder gezondheidszorg en maakbedrijven.

“Deep learning is de Engelstalige benaming voor neurale netwerken die het leerproces van het menselijk brein imiteren”, legt Berte uit. “Speciaal is het feit dat zo’n computersysteem zichzelf kan verrijken en weet op welk moment het bepaalde functies moet uitvoeren. Vandaag zie je dat het een enorme efficiëntiewinst kan genereren in verschillende toepassingsgebieden.”

Veel mensen vinden het akelig hoe dicht artificiële intelligentie de capaciteit van een menselijk brein benadert. Dat bewees Robovision onder andere in televisieprogramma Pano: een programma nam een langdurige improvisatie van muzikant Jef Neve op, en gebruikte de data om zelf een nieuw pianostuk te improviseren. Neve kon toen zijn ogen niet geloven. “De unieke kracht van kunstmatige intelligentie is de identificatie van de principes van de hersenen, om het dan beter te doen”, licht Berte toe. “Straks zullen machines ook menselijke emoties vertonen. Maar dat is nogal een taboe (lacht).”

Permanente waakzaamheid

Dat is meteen ook het probleem van de trage doorbraak van kunstmatige intelligentie: de taboe en de angstcultuur. Nochtans lijkt het belangrijkste actiepunt duidelijk: ethische debatten voeren om wettelijke kaders te creëren. In een eerder gesprek vertelde Jonathan Berte me dat ‘de regering uit te veel advocaten en te weinig programmeurs bestaat’. Daarnaast zaait de media nog te veel angst als het gaat om robotica. Hielp ook niet: Tesla-topman Elon Musk die twee jaar geleden op technologiefestival South by Southwest (SXSW) riep dat we met AI ‘de duivel aan het creëren zijn’.

“Historisch gezien werd elke nieuwe uitvinding zowel voor goede als kwaadwillige doeleinden gebruikt”, rationaliseert Berte. “Het is normaal dat er veel vraagtekens zijn, maar laten we die afwachtende houding vervangen door duidelijke ethische kaders en wetten. Dan zullen bedrijven in staat zijn om nieuwe technologie zoals kunstmatige intelligentie te omarmen. Dat verstevigt hun concurrentiepositie, wat uiteindelijk leidt tot een florerende economie.”

Is de angst dat een bot onze job overneemt dan volledig onterecht? “Het is geen geheim dat we onszelf als mensen moeten blijven bijscholen. Maar die must is geen gevolg van artificiële intelligentie. Ik vind dat je als ondernemer - en bij uitbreiding als mens - bij de pinken moet blijven en continu waken over je relevantie. Besef vandaag al dat je morgen misschien helemaal anders moet denken, en je hebt alvast een stap voor op de rest.”