ZEB-topman Luc Van Mol: “Je eigen persoonlijkheid kennen is dé sleutel tot tevredenheid in je professionele carrière”

(Photo by Nadia El Makhfi)

Luc Van Mol volgde allesbehalve het klassieke carrièrepad: hij studeerde lichamelijke opvoeding, startte zijn professionele carrière als verdeler van confectiejeansbroeken en opende na twee jaar in de modesector zijn eerste eigen winkel. Ondertussen telt ZEB, de keten die hij in 1993 opstartte, ruim 120 kledingwinkels in gans België en meer dan 1.200 werknemers. Het succes van ZEB schuilt volgens Van Mol onder meer in een goed onderbouwd personeelsbeleid dat zich focust op de persoonlijkheid van de medewerkers. Mede daardoor kan ZEB vandaag stellen dat er nog nooit één medewerker een burn-out heeft gehad. In 2020 verkocht Van Mol 96% van de aandelen aan Colruyt, al staat hij nog steeds zelf aan het roer van de organisatie. In deze aflevering van 50 Koffies spreken heeft Luc Van Mol het onder meer over expertise, flexibel zijn en mensen in hun kracht zetten.

In voorgaande interviews gaf je wel eens aan dat je vroeger niet goed om kon met mensen die je vertelden wat je ‘moest’ doen. Is dat vandaag nog steeds zo?

“Ja, ik wil niets ‘moeten’ doen, ik wil alleen dingen ‘graag doen’. Als ondernemer is het uiteraard niet altijd mogelijk om enkel te doen wat je graag doet, zeker niet als je werkt aan het hoofd van een keten met meer dan 120 winkels. Vandaag heb ik verplichtingen waaraan ik zomaar niet kan ontsnappen. Toch heb ik mijn ‘verplichtingen’ nog steeds zelf in de hand: ik sta volledig achter de dingen die moeten gebeuren. Als ik zaken zou moeten doen waar ik het resoluut oneens mee ben, dan zou ik die niet kunnen uitvoeren. En dat is natuurlijk een belangrijke hoeksteen van ondernemerschap: ik bepaal mijn eigen strategie en ben verantwoordelijk voor mezelf en mijn beslissingen.”

Groeien als ondernemer betekent ook (steeds meer) zaken uit handen geven. Hoe verloopt dat proces?

“Zeker in het begin is dat niet gemakkelijk, want als startende ondernemer doe je en weet je alles zelf. Ook ik wist in het begin alles over mijn producten, over sociale wetgeving, over mensen leiden en begeleiden, over logistieke processen,… Dat is heel lang zo gebleven, en achteraf bekeken had ik sneller andere mensen moeten inschakelen die er meer van kenden dan ik. Als ik terugkijk op die periode, dan kan ik zeggen dat ik daar in de fout ben gegaan als ondernemer. Gelukkig ging het destijds, 30 jaar geleden, allemaal wat trager dan vandaag: ik had de tijd en een bepaalde marge om fouten te maken. Dat was een luxe die heel wat ondernemers zich vandaag niet meer kunnen permitteren.”

“Als ik een tip mag geven aan (startende) ondernemers vandaag, dan is dat: gebruik de kennis rondom je! Zelfs als je nog niet voldoende kapitaalkrachtig bent om expertise in huis te halen door mensen aan te werven, kun je ongetwijfeld een beroep doen op andere oplossingen: een raad van advies, een raad van bestuur, een mentor, een coach,… Doe je dat vandaag niet, dan neem je een onnodig risico. Ervaren mensen aantrekken hoeft bovendien niet ingewikkeld te zijn, en het moeten ook helemaal niet altijd dezelfde profielen te zijn. Beroep je op mensen die zelf succesvolle stappen hebben ondernomen: zij kunnen jou waardevolle informatie bezorgen.”

Zelf ben je gestart als verdeler van confectiejeansbroeken. Op 30 jaar tijd ben je uitgegroeid tot een succesvol ondernemer met een heus kledingimperium. Hoe is dat verlopen?

“Ik vind het soms zelf een beschamend verhaal. Een Nederlands merk van confectiejeans wilde zijn intrede maken op de Belgische markt en zocht hier verdelers. Ik ben voor dat merk beginnen werken en ben letterlijk met de jeansbroeken over mijn schouder van boetiek tot boetiek gelopen om verkooppunten te zoeken. Bij mijn opstart kende ik eigenlijk niets van jeans en niets van de sector, dus leerde ik iedere dag enorm veel bij van mijn klanten. Naarmate ik vorderde in mijn functie, werd ik beter en beter en kon ik de nodige expertise opbouwen. Ik zou vandaag niemand aanraden om het zo te doen, maar voor mij heeft het destijds wel gewerkt.”

“Ik wist al heel vroeg dat ik ondernemer wilde worden, en het heeft dus ook niet al te lang geduurd vooraleer ik mijn droom ben beginnen uitwerken. Na een aantal maanden kende ik de kledingsector wat beter en begon ik te zien dat er – op dat moment – weinig écht goede winkeliers waren. Ik ging ervan uit dat ik dat ook kon – beter dan de meeste winkeliers die ik tegenkwam – en ik ben dan een eigen winkel begonnen.”

“Mijn opstart is allesbehalve een voorbeeld; zo kende ik bijvoorbeeld de wereld van het winkelvastgoed totaal nog niet. Ik kocht een pand in Aalst en ben daar, met mijn vader, alle bomen gaan uitdoen, een voordeur gaan steken en elektriciteit gaan leggen. Mijn masterplan stelde absoluut niet veel voor, maar ik heb het geluk gehad dat ik flexibel was. Het is die flexibiliteit die cruciaal is voor het succes van een ondernemer. Al heb je vandaag ook wel een goed masterplan nodig om te kunnen ondernemen.”

Wat zijn de belangrijkste lessen die je als ondernemer hebt geleerd in de eerste 10 jaar van je carrière?

“Eén van de belangrijkste lessen die ik heb geleerd, gaat over het omgaan met en het begeleiden van mensen. Als je als start-up een medewerker binnenhaalt met een hoog profiel: probeer die persoon dan naar marktwaarde te betalen. Ook als dat betekent dat die werknemer meer zal verdienen dan jij zelf verdient als startende ondernemer. Daar is absoluut niets mis mee.”

“Waar het om draait, is dat je medewerkers aanwerft die beter zijn dan jij in hun specifieke expertise, want dan haal je nieuwe kennis en ervaring binnen die je optimaal kunt gaan benutten in je bedrijf. Heel wat ondernemers botsen op dat punt tegen hun ego of hebben schrik, maar als ondernemer is het een absolute luxe om je te kunnen omringen met mensen die meer kennis en ervaring hebben dan jij zelf.”

Ondertussen telt ZEB meer dan 1.200 werknemers. Hoe probeer je dicht bij je medewerkers te blijven?

“Tot vijf jaar geleden kende ik ruim 90% van onze medewerkers persoonlijk. Dat is vandaag helaas niet meer het geval omdat ik de aangroei niet meer kan bijhouden. De mensen waar ik rechtstreeks of onrechtstreeks mee samenwerk, ken ik wel goed. In onze missie staat heel duidelijk dat wij een mensenbedrijf zijn: we zijn mensgedreven en we proberen ook zo te leven. Ik probeer die missie dus ook uit te dragen in mijn eigen functie.”

“De basis van het HR-beleid bij ZEB is Insights, een kleurenmodel waarmee je meer inzicht krijgt in je eigen persoonlijkheid of in die van een ander. Bij ZEB is Insights ondertussen heel erg ingeburgerd, en het leeft ook echt in onze kantoren en winkels. Zo spreken we in de winkels bijvoorbeeld van een gouden driehoek: de drie topmensen van de winkel staan relatief weinig samen op de winkelvloer. Die drie mensen moeten elkaar dus heel erg goed aanvoelen en aanvullen om te kunnen garanderen dat de boel blijft draaien. Aan de hand van Insights zorgen we ervoor dat ze elkaars persoonlijkheden goed leren kennen, zodat ze echt op dezelfde lijn zitten en dezelfde taal spreken. Ze weten van elkaar wat de ander energie geeft of net energie kost.”

“We kijken bij ZEB heel erg naar: wat is jouw taak binnen ons bedrijf? Past die taak bij jouw persoonlijkheidsprofiel? Op die manier proberen we om onze medewerkers stuk voor stuk in hun kracht te zetten in hun job. We merken dan ook echt dat mensen die niet in hun kracht staan, vatbaar(der) zijn voor burn-outs. Verder proberen we ook heel open te communiceren en betrokken te blijven. Als er iets misgaat, gaan we niet uitzoeken wie iets verkeerd heeft gedaan. De positiviteit binnen het personeelsbeleid maakt dat mensen blij zijn en in hun kracht staan, en met zo’n mensen kun je bergen verzetten.”

Hoe gebeurt een aanwerving bij jullie?

“Onze rekruteringsafdeling screent de kandidaten eerst telefonisch. Als een telefoongesprek positief verloopt, dan krijgt de potentiële medewerker meteen een Insights-profiel aangemeten. Uiteraard is het resultaat van die analyse nooit zwart-wit, maar het profiel helpt ons wel heel erg om in te schatten of mensen energie gaan putten uit de job waarvoor ze solliciteren. We zullen nooit zomaar mensen weigeren op basis van hun persoonlijkheidsprofiel en uiteraard spreken we altijd met de persoon in kwestie om nuances te kunnen aanbrengen, maar tot hiertoe heeft het systeem absoluut zijn nut bewezen. Ik ben er zeker van dat die aanpak ons helpt bij ons succes.”

“Ons ultieme doel is om mensen in hun kracht te plaatsen. Het is een enorme troef dat mensen weten waar hun krachten liggen én waar ze energie uit putten. Weten wat je talenten zijn en waar je goed in bent, jezelf leren kennen, heeft verschillende voordelen. Bovendien draagt het ook bij tot een beter begrip tussen mensen. Ook in het onderwijs zou Insights enorme bijdrages kunnen leveren; wie zichzelf niet goed kent, kan kansen missen.”

Wat zijn valkuilen voor burn-outs die werkgevers wel eens maken?

“De grootste valkuilen zijn volgens mij onduidelijkheid en mensen niet in hun kracht zetten, en met dat laatste bedoel ik dat mensen op de foute plaats zitten. Het komt heel vaak voor dat werkgevers bang zijn om hun werknemers te kwetsen, bijvoorbeeld bij herstructureringen. Daardoor durven ze niet te zeggen waar het op staat en wordt er soms rond de pot gedraaid; mensen krijgen een nieuwe functie toegeschoven zodat ze toch maar kunnen blijven. Er ontstaat dan onduidelijkheid, want mensen voelen aan dat ze hun job niet optimaal uitvoeren of dat die job hen heel veel energie kost, maar niemand spreekt er met hen over.”

“Het is essentieel dat je als werkgever duidelijk bent over het takenpakket van een medewerker, zodat die exact weet wat er van hem of haar verwacht wordt. Loopt het niet optimaal, dan moet je dat als werkgever eerlijk durven benoemen in het belang van zowel de werknemer als de werkgever. Pas als de juiste persoon op de juiste plek zit, en als er een duidelijke communicatielijn is met zijn of haar verantwoordelijke(n), zal een persoon zich goed kunnen voelen op zijn job.”

Hoe zie jij de toekomst voor ZEB?

“We zouden met ZEB heel graag naar Frankrijk trekken, want ergens voelen we dat men daar op ons zit te wachten. Dat klinkt heel hoogmoedig, maar mijn intuïtie zegt toch dat dat gevoel klopt. Waar mogelijk volg ik altijd mijn intuïtie, bijvoorbeeld ook voor het zoeken naar locaties voor nieuwe winkels. Tot nu toe is dat altijd goed uitgedraaid, want we hebben voorlopig geen enkele winkel die niet goed rendeert. Hadden we dat allemaal door computermodellen laten bepalen, dan denk ik niet dat we dezelfde resultaten hadden kunnen bekomen. Wat mij betreft: lang leve de intuïtie!”

Beluister hieronder het volledige podcastinterview met Luc Van Mol: