De weg van een ondernemer gaat niet over rozen. Daar maakt Jo Deferm, founder en CEO van webdesigner Webhero, geen geheim meer van na twintig jaar ondernemen. Tegenwoordig beleeft hij zijn wedervaren zelfs openlijk op sociale media, in een onverbloemd jaaroverzicht met successen en groeicijfers, maar ook tegenslagen en bespiegelingen. “Veel ondernemers zeggen me: ‘Wauw, jij durft. Maar ik denk juist dat openheid het leven simpeler maakt.”

Het relaas van een afgesloten werkjaar begint, naar alle logica, in de maand januari. Er valt een lijk uit de kast bij het afsluiten van de boekhouding: een paar creditnota’s zijn niet opgenomen in de eindafrekening. #PaarSlapelozeNachten. In maart is het Webhero-team maar niet enthousiast te krijgen over een idee voor een nieuwe tool. Een geslaagde aprilgrap lokt maanden later nog altijd een brede glimlach uit. In juli haakt een langgezochte witte raaf voor het salesteam op het nippertje af, om voor een andere werkgever te kiezen.

Betekenisvolle banaliteiten

Het is een greep uit de gebeurtenissen en indrukken die Webhero-founder Jo Deferm heeft neergepend op zijn LinkedIn-pagina. In december is hij, naar goede traditie, achter zijn computer gaan zitten om te reflecteren over het voorbije ondernemersseizoen.

“Daarvoor neem ik mijn digitale agenda bij de hand, scrol terug naar 1 januari en overloop van dag tot dag wat ik allemaal heb meegemaakt. Zo kom ik niet alleen alle events tegen die we hebben georganiseerd, maar ook de projecten die we lanceerden, de presentaties die we deden, alle voorbereidingen die erbij kwamen kijken, de interne gesprekken met medewerkers of de afspraken met de boekhouder. Kortom, alle activiteiten en ontmoetingen die met ondernemerschap te maken hebben.”

Die trip down memory lane is even verhelderend als confronterend. “Zo’n terugblik herinnert je niet alleen aan je triomfen, maar ook aan de betekenisvolle banaliteiten; aan de leerzame momenten en pijnlijke ervaringen. Daarover schrijf ik dan in mijn jaaroverzicht. Ik ben er vijf jaar geleden mee begonnen, toen we echt een crazy jaar achter de rug hadden. Daar valt misschien wel iets over te vertellen, dacht ik toen. En omdat de reacties zo enorm waren, ben ik het blijven doen.”

Ups en downs in vogelperspectief

Het logboek van Deferm, dat het resultaat is van een aantal dagen schrijfwerk en zo’n vijftien pagina’s telt, bevat naast een reeks concrete realisaties ook een rode draad met overpeinzingen rond het ondernemerschap.

“Bij het schrijven komen de emoties bij alles wat ik beleefd heb weer even helemaal boven. Mijn jaaroverzicht als ondernemer is er één van hoge pieken en diepe dalen. Al klinkt dat misschien wat te dramatisch; ik heb niet meteen therapeutische bedoelingen met mijn schrijfsels”, relativeert Deferm lachend. “Sowieso ben ik wel iemand die het hart op de tong heeft en problemen graag direct bespreekbaar maakt. De meeste lastige ervaringen zijn dan ook grotendeels verwerkt tegen de luwte van het eindejaar. Daarom is het voor mij ook het ideale moment om alles even helder op een rijtje te zetten.”

Uiteindelijk, wanneer je alles in het juiste perspectief plaatst, blijken bergen achteraf gezien soms maar molshopen te zijn geweest

Soms moet je wat afstand nemen om de dingen scherp te zien, heeft Deferm ontdekt. Zo worden de dingen tot hun juiste proporties herleid. “Als er iets is wat ik al enkele jaren op rij leer uit deze oefening, dan is het wel dat je doorheen het jaar altijd wel hordes tegenkomt die op het moment zelf onoverkomelijk lijken. Maar ofwel spring je er toch overheen - tegen alle verwachtingen in, óf je loopt erlangs, óf je kruipt eronderdoor.”

“De bemoedigende realiteit is: on the long term raak je er echt wel voorbij. En als ik dan met de feestdagen terugkijk op alles wat ik heb meegemaakt, besef ik: jawel, ik heb een paar keer diep gezeten. Ik heb gedacht, hier geraak ik nooit meer uit. Maar uiteindelijk, wanneer je alles in het juiste perspectief plaatst, blijken bergen achteraf gezien soms maar molshopen te zijn geweest.”

Aha-ervaring voor andere ondernemers

Er is ruimte voor minder prettige overwegingen in zijn jaarlijkse epos. Maar Deferm probeert ook bewust stil te staan bij de positieve ervaringen. “We hebben ongelooflijk mooie dingen gerealiseerd het afgelopen jaar. Achteraf overheerst vooral een gevoel van dankbaarheid tegenover ons team. Want het was allesbehalve evident: probeer maar eens op volle kracht je job te doen vanop je bureau thuis, als daar ook nog eens kleine kinderen rondlopen. Het is hartverwarmend om te zien hoe medewerkers zich ondanks de moeilijke omstandigheden toch met passie zijn blijven inzetten.”

Nochtans is vooral ‘werkethiek’ een enorme uitdaging geweest, erkent Deferm. “Hoe houd je de energie en de filosofie van je bedrijf levendig als je niet meer in staat bent om je medewerkers - zeker de jonge starters - op sleeptouw te nemen op de vloer? We zijn gaandeweg mensen verloren. Dat is misschien wel één van de grootste teleurstellingen geweest van het voorbije jaar, hoe we er maar niet in slaagden om grip te krijgen op die veranderde context.”

We zijn gaandeweg mensen verloren. Dat is misschien wel één van de grootste teleurstellingen geweest van het voorbije jaar, hoe we er maar niet in slaagden om grip te krijgen op die veranderde context

Het blijkt een herkenbaar verhaal voor veel ondernemers. “Mensen sturen me berichtjes dat het voor hen een hart onder de riem is om te lezen dat ook andere ondernemers met gelijkaardige issues worstelen. Velen herkennen zich in de anekdotes die ik vertel. ‘Hé, ík heb een oplossing die jou kan helpen!’, lees ik dan in mijn mailbox. Soms krijg ik een uitnodiging om tijdens de lunch eens van gedachten te wisselen over een bepaald onderwerp. Daar ga ik dan graag op in.”

Online solidariteitsparadox

Hij ervaart heel veel solidariteit onder ondernemers, aldus Deferm. Een solidariteit die enorm deugd kan doen en die naar zijn aanvoelen wel eens wordt onderschat. “Want zelfs de grote topondernemers zeggen vaak zonder aarzelen ‘ja’ als je hen vraagt om advies over een bepaalde kwestie.”

Ondernemers zijn volop bereid elkaar te ondersteunen, weet de creatieve founder van Webhero. “Het is te zeggen: face to face. In het echte leven. Op sociale media is die solidariteit veel minder zichtbaar. Want naast alle appreciatie, is dít de meest voorkomende reactie op mijn post: ‘Wauw, zo fijn dat je dit deelt! ... Zoiets zou ik zelf niet durven’.”

Er is veel schroom om online te spreken over wat er achter de schermen zoal mis kan gaan, wijst Deferm aan. “Terwijl ik denk dat openheid het leven juist simpeler maakt. De paradox? Sociale media zijn veel minder ‘open’ dan we doorgaans aannemen. Je ziet en leest er vooral de story’s van perfecte families, van succesvolle professionals en bloeiende bedrijven. Wat er naast de spotlights allemaal gebeurt, weet niemand. Daar wordt op Instagram, Twitter of Facebook niet over gesproken. Begrijpelijk: als ondernemer probeer je nu eenmaal een mooi beeld van je organisatie op te hangen. Alleen weet ik niet of die grote goednieuwsshow van bedrijven op sociale media wel zo geloofwaardig is.”

Publiceren om te motiveren

De mythe van de onfeilbare ondernemer geloofwaardig maken, is één drijfveer. Daarnaast heeft Deferm ook nog een aantal meer pragmatische beweegredenen om zijn verhaal online te plaatsen. “Natuurlijk, digitale branding past ook in onze visie en strategie als digitaal agency”, klinkt het onbeschroomd. “Bovendien is het voor mij persoonlijk ook een goede motivatie om onze bedrijfsdoelstellingen online te zetten. Die doelstellingen formuleer ik telkens heel concreet aan het einde van mijn tekst. In cijfers, want daar zijn lezers toch benieuwd naar.”

Als je je objectieven onder gesloten omslag bewaart, is het heel makkelijk om ze doorheen het jaar langzaam maar zeker omlaag te halen

“Ik schrijf hoeveel ik wil groeien, hoeveel mensen ik daarvoor nodig heb, welke projecten prioritair zijn. Daar krijg ik dan ook weer reactie op: ‘Jij durft nogal!’ Maar waarom zou je zoiets niet mogen zeggen?”, vraagt Deferm zich oprecht af. “Uit angst om erop afgerekend te worden? Mij motiveert het juist. Als je je objectieven onder gesloten omslag bewaart, is het namelijk heel gemakkelijk om ze doorheen het jaar langzaam maar zeker omlaag te halen. Ik maak heel duidelijk: hier ga ik voor, en iedereen mag het weten. Vaak zit ik er ook heel ver naast (lacht). Maar ik vind er niets mis mee om ambitieus te zijn, zelfs als je niet voor 100% slaagt.”

“Daarom kan ik iedereen sterk aanraden om zelf eens de oefening te doen”, stelt de ondernemer voor. “Je beslissingen krijgen een grotere reikwijdte, niet alleen over de maanden maar ook over de jaren heen.”

“Als je er dan na een paar jaar die overzichten nog eens bijneemt, zie je bijvoorbeeld dat een bepaalde keuze niet meteen de beste was. Al leek er toen geen andere oplossing mogelijk. Dat soort inzichten leert je ook om vergevingsgezind te zijn naar jezelf toe. Want elke beslissing moet je in het moment plaatsen. Geen enkele ondernemer heeft een glazen bol.”