Dado Van Peteghem over de virtuele economie, bange ondernemers en het IQ van AI: “Er is bij bedrijven te veel drempelvrees om met nieuwe technologie aan de slag te gaan”

Dado Van Peteghem

“Laat ons toch geen tweede keer in dezelfde val trappen,” waarschuwt digitaal expert, auteur en veelgevraagd spreker Dado Van Peteghem. “Heel wat bedrijven in ons land hinken achterop in hun digitale transformatie omdat ze jaren terug te lang de kat uit de boom bleven kijken. Vandaag staat de virtuele economie op de rand van de doorbraak, en opnieuw zie ik heel veel drempelvrees.”

Je helpt bedrijven bij de opbouw van een duurzame digitale strategie: zijn er dan die anno 2024 nog géén digitale strategie hebben?

Dado Van Peteghem: Toen ik zowat tien jaar geleden samen met Jo Caudron het boek Digitale Transformatie uitbracht, stond onder meer de e-commerce in ons land nog in de kinderschoenen. Vandaag moet ik helaas vaststellen dat de meeste organisaties toch nog veel trager geëvolueerd zijn dan we toen hadden verwacht. We moeten ook echt het onderscheid maken tussen de pure digitalisering enerzijds en de digitale transformatie anderzijds. Er is de voorbije jaren effectief stevig ingezet op de digitalisering van allerlei bedrijfsprocessen – denk aan websites, SEO en de aanwezigheid op sociale media – maar een echte digitale transformatie gaat in mijn ogen veel verder. Daarvoor moet je een bedrijf echt tot in de kern heruitvinden, het gaat over een radicale omslag. Blijkbaar was de urgentie daarvoor nog niet voldoende groot, maar toen kwam corona, en dat heeft alles uiteraard in een stroomversnelling gebracht. Bedrijven die het nu nog altijd niet begrepen hebben, dreigen de boot echt wel te missen. Sowieso loopt België op dat vlak al flink achterop. Kijk daarvoor maar naar de e-commerce, die intussen volledig in Nederland zit en de klassieke retail steeds meer pijn doet. Mijn grote vrees is nu dat we ook niet voorbereid zijn op de snelle doorbraak van de virtuele economie en dat we bijvoorbeeld voor innovatieve AI-toepassingen min of meer dezelfde weg opgaan.

Waar zit dan precies het verschil tussen de digitale en de virtuele economie?

De digitale economie was vooral de infrastructuur: toegang tot internet, de sociale media-revolutie, de doorbraak van online-transacties en -betalingen, noem maar op. De virtuele economie zal daar nu een soort van ervaringslaag bovenop leggen. Daarin zie ik persoonlijk drie hoofdcomponenten die steeds verder naar elkaar toe zullen groeien. In de eerste plaats is er de verschuiving van een 2D- naar een 3D-internet. Virtuele werelden in al hun vormen, zeg maar. Daarnaast is er uiteraard de opkomst van AI, met stip de meest impactvolle technologie van de voorbije jaren. Als derde component zie ik de blockchain. Die zal fors aan belang winnen om allerlei vormen van online-validatie te faciliteren.

Net doordat de digitale technologie zo razendsnel evolueert, kijken heel wat bedrijven misschien liever de kat nog even uit de boom, alvorens op elke nieuwe hype te springen?

Ik zie toch vooral een te grote drempelvrees om met nieuwe technologie aan de slag te gaan. Ondernemers lezen of publiceren naar hartenlust opinies, en ze vragen zich hardop af waar de toegevoegde waarde van pakweg AI voor hen dan precies zou liggen. Ik zou de vraag eerder omkeren: wat zijn de risico’s wanneer je als bedrijf niét meegaat in een bepaalde technologie? Veel van die nieuwe technologieën zijn vandaag financieel bijzonder toegankelijk, het kost dus geen stukken van mensen om er alvast wat mee te experimenteren. En natuurlijk gaat het momenteel bijzonder snel, maar dat zou dus net een aansporing moeten zijn om hier en daar wat dingen vrijblijvend uit te proberen.

Is er eenvoudigweg vaak ook niet onvoldoende kennis aanwezig op de werkvloer? Waar moeten bedrijven dan precies mee experimenteren, en welke toepassingen openen interessante perspectieven in hun branche?

Dat is absoluut een pijnpunt, en dus komt het er vooral op aan om die expertise binnen te halen en de jongere generatie meer inspraak te geven. Bijvoorbeeld door een soort van schaduw-bestuursraad te installeren met jong talent dat wél volledig mee is met de allernieuwste technologie. We moeten daar niet flauw over doen: als het over de introductie van nieuwe technologie gaat, bestaat er wel degelijk een generatiekloof. Omgekeerd beschikken die jonge gasten uiteraard niet over de bedrijfservaring die het klassieke management wél heeft. Waarom die twee dan niet aan elkaar koppelen? Onze generatie zit nu op X, Linkedin of Facebook, en dus denken we dat we volledig mee zijn. Maar we zijn blijkbaar blind voor het feit dat de jongere generatie zich vooral op kanalen zoals TikTok, Instagram of Snapchat ophoudt. En we beseffen onvoldoende dat die jongeren vandaag veel sneller iets op TikTok zullen opzoeken dan op Google.

In se blijven de meeste bedrijven in ons land anno 2024 ook nog altijd opgebouwd en gestructureerd zoals ze dat al decennialang zijn: redelijk hiërarchisch, met structuren waarin mensen geleidelijk doorgroeien en anciënniteit vaak doorslaggevend blijft. Werkt die aanpak nog wel in 2024?

Ik denk dat we in de virtuele economie inderdaad veel vaker opnieuw van een wit blad zullen moeten vertrekken. Waarbij we dus niet meer denken of vertrekken vanuit de klassieke hiërarchie of de klassieke bedrijfsprocessen. Hierdoor boet je immers stevig in aan snelheid en flexibiliteit. Concreet: durf iets in handen te leggen van een groep jonge mensen, die eventueel zelfs buiten het bedrijf staan. En vraag hen om je business radicaal opnieuw uit te vinden, waarbij ze kunnen inzetten op alle nieuwe technologie en digitale tools. De tijd om te wachten op een nieuwe ceo of een nieuw management om het schip radicaal van koers te doen veranderen, hebben we immers niet meer. En de razendsnelle doorbraak van AI zal die termijn voor bedrijven nog meer verkorten.

Begrijpt u bedrijven die – bijvoorbeeld op vlak van AI – de boot liever nog even afhouden? Bijvoorbeeld omdat ze vandaag nog onvoldoende de risico’s of opportuniteiten daarvan kunnen inschatten?

Nee, helemaal niet. Het herinnert me aan de ceo’s die me jaren geleden voorhielden dat ze nog niet zouden inzetten op e-commerce. ‘Laat bol.com eerst maar eens wat winst maken,’ klonk het toen. Ik zie dezelfde beschermingsmechanismen nu opnieuw opduiken wanneer het over AI gaat, maar het is vooral een zwak excuus om niets te moeten doen. Je kan als bedrijf perfect een aantal privacy-regels opstellen en vervolgens aan de slag gaan met Chat GPT. Ik vind het overigens vooral de rol van de overheid om de regelgeving daarover uit te werken, daar moeten bedrijven zich niet mee bezighouden. Maar het valt me telkens opnieuw op: ook politici en ambtenaren hebben eenvoudigweg onvoldoende kennis. In het allerbeste geval zijn ze zelf ooit al eens schuchter met Chat GPT aan de slag gegaan, en daar houdt het dan op. Bedrijven moeten beseffen dat er op hun werkvloer ongetwijfeld ook enkele jonge medewerkers rondlopen die wél volledig mee zijn. Welnu, geef hen die ruimte. Angst is doorgaans een slechte raadgever.

Hoe kijkt u zelf naar de keerzijde van de AI-medaille, de risico’s die deze technologie onvermijdelijk ook meebrengt en waarover we wellicht nog stevig in het duister tasten?

Ik zie in eerste instantie een aantal ‘praktische’ risico’s: antwoorden waarin nog fouten opduiken, het probleem van de copyrights of een bepaalde bias die in sommige antwoorden vervat zit. Belangrijker wellicht is de tot nog toe grotendeels onbeantwoorde vraag wat de bredere maatschappelijke impact van deze technologie zal zijn. Of nog: hoe gaan we hiermee om als mens? Ik vind het nogal schrikbarend dat er daarover ook bij de échte AI-experten absoluut geen eensgezindheid bestaat, integendeel. Vergeet niet dat het huidige IQ van Chat GPT al op 155 wordt ingeschat, terwijl de mens het gemiddeld met zowat 100 moet doen. Binnen enkele jaren zal het IQ van de meest performante AI-systemen wellicht vertienvoudigen: zijn wij daar klaar voor?

Als je vandaag de mensen die aan de touwtjes trekken bij een doorsnee Vlaamse KMO één goede raad zou moeten geven, hoe zou die dan luiden?

Breng tegen eind maart minimum vijftig uur door op enkele AI-platformen. Pas door er zelf in te duiken, ga je beseffen waar die systemen vandaag al toe in staat zijn. Daarover lezen, is uiteraard niet slecht, maar je moet het echt doen om het potentieel in te kunnen schatten. En het goede nieuws is dat het merendeel van die platformen behoorlijk laagdrempelig zijn.

Meer informatie over het nieuwe boek The Virtual Economy van Dado Van Peteghem en Jeremy Denisty vind je hier.