Acht op tien ondernemers mist de strategie voor een gezond bedrijf: “Sommige ondernemers zijn welbevlogen in het decimeren van hun waarde waarvoor ze tientallen jaren hebben geknokt”

“Op het moment dat de bedrijfsfounder ermee stopt, wordt meer dan acht op de tien Vlaamse kmo’s niet verkocht, maar geliquideerd. Dat betekent dat die bedrijven niet levensvatbaar zijn als de founder niet aan boord blijft. Er is met andere woorden geen strategie voor continuïteit”, komt Andy Coomans binnen met een klepper van een inzicht. Coomans is medeoprichter en hoofddocent van BlackBird Business Events, een organisatie die Vlaamse kmo ondernemers helpt om een toekomstbestendige kmo uit te bouwen via bedrijfsstrategische opleidingen, implementatietrajecten en een exclusieve community waarin ondernemers ervaringen uitwisselen.

Die onbedoelde bedrijfsharakiri is een jammere zaak voegt hij eraan toe. “In die acht op tien gevallen blijft die ondernemer zijn dagen vullen met operationele taken, zonder te veel bezig te zijn met strategie of waardecreatie, vanuit de veronderstelling dat er nog voldoende tijd is. Maar op het moment dat ze dan moeten verkopen, blijkt er geen tijd te zijn én zit er niemand te wachten om dat bedrijf over te kopen”, schetst de docent de realiteit.

En die realiteit is soms grimmig. “Ik hoorde het onlangs nog van een 57-jarige ondernemer van een bouwbedrijf. Die had zich zijn hele carrière lang voorgenomen om de assets oftewel de activa van zijn bedrijf te verkopen wanneer hij ermee wou stoppen. Hij schatte dat de verkoop van zijn magazijnhal en materieel hem een half miljoen zou opleveren. Dat zou zijn appeltje voor de dorst zijn.”

Dat is hem ook gelukt, al stuitte hij op een paar problemen. “Zijn geld kwam in de vennootschap terecht, waardoor hij al 25 procent vennootschapsbelasting moest afstaan. Door het sociaal passief moest hij nog 250.000 euro ontslagvergoedingen aan zijn medewerkers betalen én omdat hij nog niet pensioengerechtigd was en geen gebruik kon maken van de verlaagde liquidatiebonus, moest hij nog eens 30 procent neertellen voor vadertje staat. Aan het einde van de rit eindigde die ondernemer met minder dan 100.000 in zijn spaarpot. Voor die habbekrats had hij 40 jaar lang dag in dag uit gewerkt, risico’s genomen, geïnvesteerd in zijn bedrijf en jobs gecreëerd. Het is voor mij soms verbijsterend hoe welbevlogen sommige ondernemers zijn in het decimeren van hun eigen waarde waar ze tientallen jaren voor hebben geknokt.”

Spijt van gemiste kansen

“In plaats van continu operationeel te zijn, zou een ondernemer aan zijn strategie moeten sleutelen. Waardecreatie zou het belangrijkste woord in het vocabulaire van een ondernemer moeten zijn”, benadrukt Andy Coomans nog eens. “Ik heb nog nooit een ondernemer op zijn sterfbed horen zeggen dat hij er spijt van had dat hij geen twee uur per dag langer op kantoor is blijven zitten om mails te beantwoorden. Wat ik wél hoor is dat ze spijt hebben van de scenario’s die ze niet hebben gerealiseerd, van de ‘wat als’ die in hun hoofd blijft zitten.”

Hoe komt dat dan, vragen we hem? “Voor een stuk ligt het aan de vertrekpositie van de ondernemer. Velen starten vanuit de liefde voor hun vak, maar hebben een bloedhekel aan managen wanneer ze doorgroeien naar kmo. Door die afkeer breek je niet door die managementlaag heen, waardoor je bedrijf niet zelfsturend wordt en je dus nooit tijd creëert om te sleutelen aan die strategie”, legt de docent uit.

“Anderzijds wordt het ons ook nooit geleerd, merk ik tijdens onze Business Classes. Wij proberen die ondernemers enkele dagen uit hun bedrijf te halen en laten hen er van een afstandje naar kijken. Alsof ze een investeerder zijn in plaats van de bezieler. Na vijf dagen opleiding zien we dat die eerder emotionele ondernemer plots rationelere beslissingen maakt en kansen voor het bedrijf creëert. Sommige beseffen dan plots dat ze niet meer de juiste leider op de juiste plaats zijn en dat ze in deze fase van hun leven andere prioriteiten hebben of ze zetten strategieën op en creëren marktsynergieën waar ze nog nooit eerder aan gedacht hebben... en met succes. Zo zien we deelnemers van onze trajecten nadien sleutelmedewerkers verankeren in de aandelen van het bedrijf, terwijl anderen op overnamepad gaan om zo de war for talent en de consolidatiegolf in hun sector voor te blijven. Of ze zetten samenwerkingen op met sectorgenoten die ze voor de Business Class nog als concurrent beschouwden.”

Andy Coomans vat het treffend samen: “Het kind kan pas volwassen worden wanneer de ouders bereid zijn om het los te laten. Die beeldspraak gaat ook voor ondernemers op. Op een bepaald moment kom je voor een keuze te staan: ofwel sterft je kindje met jou, ofwel heb je iets opgebouwd dat nu een bepaalde maturiteit heeft en dat in de handen van iemand anders verder kan groeien.”

Drie pijlers voor een toekomstbestendige strategie

Om je kmo met het oog op de toekomst te leiden, heb je volgens het BlackBird-principe drie strategische facetten nodig. Allereerst zelfsturing, want dat zorgt voor continuïteit. Daarnaast ook rendabiliteit, want dat creëert groeikansen. En ten derde een strategisch plan om een duidelijke langetermijnsvisie voor je onderneming én jezelf te ontwikkelen. “De gemiddelde ondernemer kan geen twee weken écht weg uit zijn bedrijf, maar draait continu operationeel mee. Die zelfsturing en continuïteit ontbreekt nog vaak. Dat leer je niet op de schoolbanken. Bovendien dragen de meeste managementopleidingen eerder bij aan het probleem, dan dat ze het verhelpen, want je leert er vooral hoe je zélf je bedrijf kan gaan managen”, licht hij de eerste pijler toe.

Dat brengt ons bij rendabiliteit en dus een gezonde cashflow. “Meer dan 90 procent van de Vlaamse ondernemers heeft geen cashflow-prognoseplan. Als ik die vraag tijdens een opleiding stel, merk ik dat de meesten elke maand een update van hun jaarrekening van hun accountant krijgen. Ongeveer de helft zegt met facturatiesoftware te werken waarin ze op elk moment accuraat kunnen zien welke inkomende en uitgaande facturen ze hebben, welke omzet ze hebben gedraaid en welk rendement ze hebben.” Goed nieuws, toch? “Helaas, je bent nog altijd achteruit aan het kijken. Dat is de job van je accountant, jouw job als ondernemer is om vooruit te kijken. Maar … daar ligt nog niets als je aan het einde van het jaar geen cashflow-planning opmaakt voor het komende jaren. Doorheen dat jaar kun je dan actualiseren en concreet kijken of je on track bent of niet. Pas dan kun je bijvoorbeeld naar groeifinanciering kijken.”

Dat sluit naadloos aan bij het derde facet: het strategisch plan. “Je moet je groei op de juiste manier onderbouwen. Dat betekent de juiste finmix toepassen, de juiste prijszetting hanteren en de unieke meerwaarde blijven vinden. Dat impliceert ook op de juiste momenten de aandeelhoudersstructuur versterken of een investeerder aantrekken. Die drie kennisaspecten samen smeden een ijzersterke strategie, zowel voor jou als ondernemer als voor de kmo. Dat vormt het hart van onze opleidingen.”

De bal ligt in jouw kamp

Die strategie vormt ook een antwoord op de bikkelharde war for talent, vernemen we. “Als jij talent niet de kans geeft om samen met jou te ondernemen, dan wordt het vroeg of laat een concurrent, zo simpel is het. Laat hen het bedrijf niet verlaten, maar kijk vanuit de toekomstbril: hoe kun je je bedrijf maximale overlevingskansen geven zonder jou? Dan is het bijna evident dat je proactief met dat talent gaat praten om te kijken of ze al dan niet mee in het eigenaarschap willen stappen”, legt hij uit. “Een ondernemer die zijn taartje, zijn bedrijf, enkel voor zichzelf houdt, zal logischerwijs een hoger aandelenpercentage behouden. Maar uit cijfers blijkt dat de ondernemer die zijn taartje wél deelt, een veel hogere absolute aandelenwaarde uitbouwt. Die laatste wordt met andere woorden veel vermogender dan de eerste die zijn taartje alleen opeet.”

“Ik zal mij op momenten wanneer het nodig is wel omringen met een adviseur’”, antwoordt Andy Coomans wanneer we hem vragen naar een veelvoorkomende valkuil. “Beste ondernemer, wees daar alsjeblief niet naïef in. Met alle respect, de meeste adviseurs hebben hun eigen agenda. Lijkt het slim om tijdens de meest cruciale beslissingen in je ondernemerschap de speelbal te zijn van de adviseur? Tijdens opleidingen schudt iedereen dan het hoofd. Maar waarom kiezen we dat dan toch als strategie?”

Daar wil Andy Coomans toch iets verhelderen. “BlackBird bestaat niet om jouw netwerk aan adviseurs te vervangen. Wél om jou op cruciale momenten in de driver’s seat van je ondernemerschap te laten plaatsnemen dankzij grondige kennis waarmee je op een heel ander niveau in gesprek zal gaan met je adviseurs of andere partijen. Wij willen minder ondernemers creëren die tot op het einde van hun carrière operationeel liggen te ploeteren en er vaak bedrogen uitkomen”, sluit hij af.