“Innovation Playground moet voor ondernemers een speeltuin worden zoals kinderen die beleven: durven op een rek klimmen of heel hoog schommelen, in de wetenschap dat je misschien zal vallen”

In oktober lanceert Provincie Oost-Vlaanderen Innovation Playground, een economisch regiomarketingverhaal dat innovatie, kennisdeling en netwerking in de Provincie wil stimuleren. Op welke manier dat precies zal gebeuren, laten we Nicolas Moerman vertellen, sinds kort innovatiemanager bij Provincie Oost-Vlaanderen. Jasper Bloemen, co-founder van de innovatieve Gentse start-up GLIMPS.bio, licht op zijn beurt toe hoe hij de ondersteuning van de Provincie tot nog toe heeft ervaren en wat hij precies van die ‘innovatiespeeltuin’ verwacht. “Innovatie speelt zich niet af binnen de vier muren van een bedrijf.”

Even voor de duidelijkheid: Nicolas Moerman werkt al sinds 2007 voor de Provincie, maar pas sinds juni in de nieuwe functie van innovatiemanager. Het creëren daarvan onderstreept de ambitie van Oost-Vlaanderen om meer gefocust op innovatie in te zetten, met Innovation Playground als eerste échte wapenfeit. “Je moet het eigenlijk zien als een andere benaming voor het slimme specialisatiebeleid dat we al sinds 2014 voeren”, vertelt Moerman daarover, “waarbij we een aantal sectoren en speerpuntclusters hebben geïdentificeerd waarin we als provincie heel sterk staan of waar we enorm veel potentieel in zien. Dan hebben we het specifiek over bio- economie en cleantech, slimme logistiek, materialen, zorgeconomie en -innovatie, slimme digitalisering en ICT, en ten slotte agro-voeding. Door sterker en innovatiever op die clusters in te zetten willen we mee richting geven aan ons economisch beleid, met de transitie naar een duurzame en circulaire economie als rode draad.”

Voldoende ondernemersruimte creëren

Dat klinkt inderdaad ambitieus, maar wat gaat de Provincie nu eigenlijk concreet doen met en op die innovatiespeelplaats? “We willen er in de eerste plaats overheden, bedrijven en kennisinstellingen samenbrengen”, gaat Moerman verder, “zodat die samen aan de kar kunnen trekken om die clusters verder te doen groeien, samen aanbevelingen kunnen doen bij hogere overheden, of als één partij projecten aangaan binnen Europese subsidieprogramma’s.

“Verder willen we inzetten op het creëren van ruimte voor bedrijvigheid, demonstratie en experiment. Daarnaast willen we inzetten op de ontwikkeling van vaardigheden en competenties, zeker die waar de speerpuntclusters in kwestie om vragen. Ten slotte kan zo’n innovation playground ook dienen om met bedrijven samen te detecteren wat ze precies nodig hebben. Want dat weten ze soms zelf niet.”

“Starten we bij dit alles vanaf nul? Absoluut niet, aangezien er al heel wat beweegt in de Provincie. Maar het is meer dan ooit belangrijk op al die punten te blijven focussen, want zoals je weet wordt de economische race heel snel gereden én zal het alleen niet lukken.”

“Het voordeel bij dit alles is dat we over heel wat troeven beschikken: Oost-Vlaanderen is erg centraal gelegen in Europa, we hebben de North Sea Port en de Waaslandhaven, we beschikken over een heel sterk uitgebouwd vervoersnetwerk, een sterke kmo-markt, dienstensector en industriële omgeving – een kwart van de industriële tewerkstelling is in onze provincie gesitueerd – en we mogen prat gaan op sterke onderzoeks- en opleidingsinstellingen als UGent en verschillende hogescholen in Gent, Aalst en Sint-Niklaas. We zijn dus ergens nu al een innovation playground, maar zoals gezegd mogen we niet op onze lauweren gaan rusten. Zeker omdat de uitdagingen groot zijn om onze welvaart te behouden, competitief te blijven in een sterk concurrentiële omgeving, klimaatneutraal te worden en een duurzame toekomst te verzekeren.”

Innovatie-initiatieven in een vroege fase

“Er is inderdaad al in zekere zin sprake van een innovation playground, getuigt Jasper Bloemen. Hij is co-founder van GLIMPS.bio, een start-up die binnen de circulaire economie bedrijven ondersteunt die meer willen doen met hun biologische of organische nevenstromen uit voeding of groenverwerking, omdat daar – aldus Bloemen – een gigantisch en onderbelicht innovatiepotentieel zit. “Zo hebben wij al verschillende keren met de Provincie samengezeten voor projecten rond circulariteit en hergebruik van die nevenstromen, waarbij die vooral als klankbord en sparringpartner optrad.”

“Verder hebben we voor twee experimentele projecten die nu lopen rond koffie en biomolecules financiële ondersteuning van de Provincie gekregen. Die ondersteuning is heel welkom, omdat het heel moeilijk is om financiering te vinden voor innovatieve circulaire initiatieven die in een very early stage zitten – investeerders vinden dat doorgaans te risicovol. Dat de Provincie nu specifiek op een innovation playground en op proeftuinprojecten gaat inzetten, juichen wij dan ook toe. Wij hopen er vooral enthousiaste partijen te vinden die we kunnen ondersteunen om het potentieel te zien van hun afval en mee willen innoveren, want dergelijke partijen op andere manieren aantrekken is hetgeen waar voor ons doorgaans het meeste tijd in kruipt.”

“Wat ook het belang van dit initiatief onderstreept, is het feit dat COVID duidelijk getoond heeft waar de zwakke plekken in ons economisch weefsel zitten”, vult Nicolas Moerman aan. “Denk maar aan Volvo Gent, dat de productie moest stilleggen wegens een gebrek aan chips, of aan de stijgende prijzen van de grondstoffen. Die afhankelijkheid van het buitenland en van geopolitieke situaties maakt ons kwetsbaar, en we moeten kijken hoe we op dat vlak als provincie sterker kunnen staan. Als volledige provincie, want voor alle duidelijkheid: we focussen uiteraard niet alleen op Gent. Ook in centrumsteden als Aalst en Sint-Niklaas beweegt er veel, bijvoorbeeld rond sociaal en circulair ondernemerschap.”

Innoveren is ook durven

“Het gaat wat mij betreft niet alleen om het samenbrengen van verschillende partijen”, vult Jasper Bloemen aan, “maar ook om die aan te moedigen om lef te hebben. Start-ups tonen dat doorgaans al, maar grote Vlaamse bedrijven zijn op dat vlak vaak nog te conservatief en bescheiden. In die zin zou het een speeltuin moeten zijn zoals kinderen die beleven: die durven op een rek klimmen of heel hoog schommelen, zelfs als ze weten dat ze misschien zullen vallen.”

“Die instelling moeten we ook bij ondernemer stimuleren: durven de stap te zetten naar circulaire economie, durven samenwerken met een start-up … Vanuit de ingesteldheid: we zullen er iets uit leren, of het nu lukt of niet. Mislukken maakt immers inherent deel uit van het innovatieproces. En van het ondernemerschap, dat niet draait om geld verdienen, maar om initiatief tonen. En als het mislukt, dan is dat vaak het interessantste onderdeel van het traject. Omdat het de uitdagingen bespreekbaar maakt.”

“Er zijn vandaag in de provincie al heel wat playgrounds”, gaat Jasper Bloemen verder. “Maar ze fungeren nog als eilandjes. De uitdaging zal zijn om die samen te brengen, over sectoren en hokjes heen. Dat gebeurt nu nog veel te weinig, terwijl innovatie zich niet afspeelt binnen de vier muren van een bedrijf of de contouren van een sector. Je hebt vandaag bijvoorbeeld enerzijds de sterke kennisinstellingen en hun spin-offs, en anderzijds de gezonde bedrijven, maar die werken nog te weinig samen. Pas dan zal échte innovatie mogelijk zijn.

“Wat we hierbij ook niet uit het oog mogen verliezen, is de creatieve sector. Vooral om die nieuwe ontwikkelingen uitgelegd te krijgen en ingang te doen vinden bij het brede publiek. Bij innovatie denken we altijd aan zaken als tech of robotisering, maar creatieve spelers zijn minstens even belangrijk om engagement en draagvlak te creëren. Alleen wordt die sector vrijwel nooit als een volwaardige industrie gezien.”

“Nu maar hopen dat we zo snel mogelijk fysiek samen zullen kunnen komen”, besluit Nicolas Moerman, “want na de afgelopen periode van ‘geheelonthouding’ snakken de mensen daarnaar. En innovatie blijft in de eerste plaats toch iets dat gebeurt van mens tot mens.”