Hanan Challouki (© Nadia El Makhfi)

Inclusie en diversiteit: voor sommige bedrijven is het één pot nat maar als het van Hanan Challouki afhangt, duurt dat niet lang meer. Als inclusiviteitsexperte, auteur van het boek Inclusieve Communicatie, keynotespeaker en podcasthost is het haar missie om van inclusie prioriteit te maken in bedrijven én de maatschappij. Want - zo blijkt uit haar eigen levensloop - het is broodnodig. “Inclusie creëer je niet met één brainstorm of tijdens een gezellige lunch”, waarschuwt de 30-jarige Antwerpse onderneemster in een gesprek met Bloovi.

Niet over dezelfde kam

Voor we in Challouki’s verhaal duiken, moeten we eerst een en ander duidelijk stellen. Want diversiteit en inclusie zijn niet hetzelfde, benadrukt de Antwerpse onderneemster. “Diversiteit is louter de observatie van verschillen tussen mensen. Ik ben bijvoorbeeld anders dan jij op het gebied van opleiding of leeftijd. We hebben andere interesses of misschien net dezelfde. Die verschillen tussen ons, dat is diversiteit. Inclusie gaat over hoe je omgaat met die verschillen. Hoe voelen mensen zich daarbij? Hoe voelen minderheden zich? Doe je iets met die verschillen om ervoor te zorgen dat iedereen gelijkwaardig is binnen je organisatie?”

De verschillen tussen ons, dat is diversiteit. Inclusie gaat over hoe je daarmee omgaat

En daar loopt het in de praktijk vaak mis, volgens Challouki. “Je bedrijf is misschien heel divers op het gebied van beperking, want in je team van vier werkt bijvoorbeeld iemand die blind is en iemand in een rolstoel. Maar krijgt die blinde persoon aangepaste tools om mee te werken? En is het gebouw heel toegankelijk voor de rolstoelgebruiker of moet die elke dag hulp vragen om binnen te raken? Het gaat bij inclusie meer over betrokkenheid en de stappen die je zet om ervoor te zorgen dat verschillende mensen zich goed voelen, in een bedrijf en in de maatschappij. Een groot verschil dus met diversiteit, die altijd aanwezig kan zijn.”

Vreemde eend in de bijt

Challouki’s eigen achtergrond maakt al snel duidelijk waarom inclusie vandaag zo’n cruciaal thema is. “Als kind van de eerste generatie Marokkaanse migranten in België ben ik tussen beide culturen opgegroeid”, zegt ze daarover. “Het zijn van die kleine dingen die mij deden beseffen dat ik anders was. Zo had ik op school soms Marokkaans brood bij. Als kind schaam je je dood, want iedereen had heel ander brood mee. Of wanneer ik erop werd aangesproken dat ik geen Riffijns of Tmazight maar Nederlands moest spreken, besefte ik ook dat ik afweek van de anderen.”

Naarmate Challouki ouder werd, viel dat contrast nog harder op. “Ik heb altijd een passie voor communicatie en media gehad. Dan merk je natuurlijk snel dat je jezelf of je familie amper herkent in alles wat je omringt. Van televisieprogramma’s en reclame, tot de boekjes en billboards: ik zag geen mensen zoals ik. En als het toch eens over mensen zoals ik ging, dan was dat meestal niet zo positief”, aldus Challouki.

Ik heb altijd een passie voor communicatie en media gehad. Dan merk je natuurlijk snel dat je jezelf of je familie amper herkent in alles wat je omringt

Of ze toen al wist dat inclusieve communicatie later haar stokpaardje zou worden. “Nee”, antwoordt ze met een brede glimlach. “Naarmate ik ouder werd, voelde ik wel dat ik een positief verschil wilde maken in die beeldvorming. Ik wilde dat narratief terug in eigen handen nemen. Daarom richtte ik in 2015 samen met Taha Riani het platform Mvslim op.” Het mediaplatform van Challouki en haar kompaan bracht inspirerende verhalen voor en door moslimjongeren en wist die te linken aan hun identiteit. “Het was een gevoelige tijd om anders te zijn. Als je toen iets over moslims hoorde dan ging het over Syriëstrijders en onderdrukking. Daar wilden wij verandering in brengen.”

Forbes 30 under 30

Het mediaplatform boerde goed, vertelt de inclusiviteitsexperte. “Plots kreeg ik veel vaker de vraag van anderen hoe dat moest: hoe vertel je iets op een andere manier? Hoe bereik je bepaalde jongeren die je nu nog niet bereikt?” Vragen die Challouki aan het denken zetten. “Communicatie en marketing: hoe kan dat inclusiever? Wat moet er daarvoor veranderen? Want ja, kritiek geven is makkelijk. Maar alternatieven, een andere visie en een andere strategie bieden, dat is heel andere koek. Dus heb ik me daarin verdiept.”

Dat deed ze eerst via haar bedrijf Allyens, waarmee ze met haar co-founder Taha Riani in 2018 op de Forbes-lijst 30 under 30 belandde. “Op dat moment stond ik daar niet echt bij stil, het ging allemaal zo snel”, lacht Challouki. “Ik was vereerd maar dacht ondertussen aan het project dat we de dag erna moesten opleveren. Achteraf besefte ik wel wat voor een eer die internationale erkenning was. Het heeft mijn geloofwaardigheid een flinke boost gegeven!”

Vijf jaar na de opstart van Allyens verkocht Challouki haar aandelen aan haar medevennoot. “Ik wou geen volledig creative agency meer, maar nog dieper in dat inclusieverhaal duiken en daarin thought leadership ontwikkelen”, motiveert ze haar beslissing. Zo zag haar huidige bedrijf, Inclusified, het levenslicht waarmee ze keynotes geeft en als strategisch consultant werkt. “Ik geloof dat ik op deze manier het meeste verschil kan maken”, knikt de Antwerpse als we haar naar haar beweegredenen vragen. “Vrijwel iedereen kan het uitvoerende werk doen. Maar echt gericht werken aan een plan van aanpak, een beleid, een visie of een strategie? Dat is niet zo eenvoudig. Ik zit graag op de stoel waar je écht iets kunt veranderen.”

Werk aan de winkel

Hoe scoren Belgische bedrijven het op het vlak van inclusie, schotelen we de onderneemster voor. “We doen het heel goed op vlak van intentie en goodwill, maar minder op vlak van implementatie. Iedereen is enthousiast als het over inclusie en diversiteit gaat. Ik ben nog nooit een CEO tegengekomen die zei: ‘dat hebben wij niet nodig hoor.’ Maar zodra het duidelijk wordt dat er grote structurele veranderingen nodig zijn en er meer naar de betrokken groepen moet geluisterd worden, ligt het gevoeliger en wordt het moeilijker. Inclusie creëer je niet met één brainstorm of tijdens een gezellige lunch”, klinkt het.

Als je aan de gemiddelde Vlaming vraagt wie voor hen een goede ondernemer belichaamt, dan krijg je typische antwoorden als Mark Zuckerberg of Marc Coucke terwijl ondernemers in se net heel divers zijn

Onze cultuur speelt ons daar deels parten, legt Challouki uit. “In Vlaanderen zijn we toch altijd wat terughoudend. We kijken de kat uit de boom en verzinnen graag argumenten waarom iets niet zal werken. We durven minder snel de sprong te wagen. In Nederland ligt dat vaak anders. Daar hebben ze wel een bepaald lef om te experimenteren.”

(© Nadia El Makhfi)

En wat met inclusie in het ondernemerschap? “Daar zwaaien stereotypen de plak. Als je aan de gemiddelde Vlaming vraagt wie voor hen een goede ondernemer belichaamt, dan krijg je typische antwoorden als Mark Zuckerberg of Marc Coucke, terwijl ondernemers in se net heel divers zijn.”

“Ook over starten met ondernemen zouden we veel inclusiever kunnen praten. We hebben niet allemaal een ouder met een eigen zaak die ons uitlegt waarvoor je verzekerd moet zijn of waar je een goede boekhouder vindt. Sommige startende ondernemers hebben dat netwerk of die middelen dus niet, waardoor het moeilijker wordt om de sprong te maken, het veel langer duurt en je fouten maakt die hadden kunnen vermeden worden”, zegt Challouki. “Het ondernemerschap leeft dus overal, ook bij gemeenschappen van kleur, maar het is voor niemand makkelijk en voor sommigen nog net iets moeilijker.”

Inclusie in de praktijk

“Mijn eerste tip is: zoek waar de uitdagingen rond inclusie en diversiteit in jouw bedrijf liggen”, klinkt het bij de Forbes-genomineerde als we haar vragen naar enkele praktische handvaten. “Is dat vrouwvriendelijkheid? Intergenerationele conflicten? Marketing of employer branding? Zoek uit wat op dat moment het grootste pijnpunt is waarop je wil focussen. Probeer niet alles tegelijk te doen.”

Vage verhalen over diversiteit en inclusie zijn mooi op papier, maar je moet ze ook kunnen concretiseren

Een tweede tip? “Praat. Zeker in de beginfase moet je met verschillende personen in gesprek gaan om te ontdekken waarom bepaalde dingen een issue zijn”, aldus Challouki. “Waarom hebben sommigen het gevoel dat de omgeving vrouwonvriendelijk is? Komt dat uit een bepaald team? Heerst er een machocultuur? Of zijn er weinig faciliteiten voor vrouwen die ze wel nodig hebben? Je hebt iedereen nodig om deze beweging te maken.”

“Formuleer concrete doelstellingen”, deelt ze haar laatste tip. “Vage verhalen over diversiteit en inclusie zijn mooi op papier, maar je moet ze ook kunnen concretiseren. Noteer bijvoorbeeld dat je vandaag een survey doet, dat je die binnen een jaar opnieuw doet en je dan een verbetering van 10% wil zien. Enkel zo kan je er werkelijk mee aan de slag.”

Imposter moeder

Vorig jaar werd Challouki voor het eerst moeder. Hoe balanceert ze dat met haar ambities en heeft ze het gevoel dat ze als vrouw tegen meer uitdagingen aanloopt dan haar man? “Ja, al zijn dat uitdagingen die ik mezelf aanpraat”, geeft ze eerlijk toe. “Mijn man is docent aan de hogeschool en daarnaast ook ondernemer en onze carrières gaan even hard. Alleen voel ik me sneller schuldig dan hij. Ik heb het gevoel dat ik meer moet doen omdat ik een vrouw ben. Dat stereotype leeft in mijn hoofd.”

Die onzekerheid vormt het onderwerp voor haar tweede boek dat op 2 mei verschijnt: Imposter Moeder. “Het boek gaat over alle vooroordelen die je als moeder naar je hoofd geslingerd krijgt en waardoor je snel niet goed genoeg voelt, een echte imposter”, verduidelijkt de auteur. “Die vooroordelen komen vaak van andere moeders, en tegelijk heb ik ook enorm veel steun gekregen van andere mama’s en dan vooral van mompreneurs.”

We denken dat we als vrouw heel feministisch en vooruitstrevend zijn, maar hervallen nog verdacht veel terug op die oude structuren

Precies waarom ze, in samenwerking met Telenet, in mei een nieuwe reeks voor haar podcast ‘Wat Zij Wil’ lanceert. “Ik ga zes afleveringen maken met andere ondernemende moeders. Deels over die onzekerheid als moeder, maar ook over thema’s binnen de bedrijfswereld waarover we het niet snel durven te hebben, zoals die work-lifebalance”, illustreert de host het initiatief. “We denken dat we als vrouw heel feministisch en vooruitstrevend zijn, maar hervallen nog verdacht veel terug op die oude structuren.”

Alle opties openhouden

Naast haar tweede boek uitbrengen en een nieuw podcastseizoen bruist de 31-jarige onderneemster van de plannen en ideeën. “Ik host binnenkort een Hollandse talkshow Selfmade, over ondernemerschap bij vrouwen van kleur. De eerste vier afleveringen verschijnen in april”, klinkt het enthousiast.

Verder ligt de toekomst nog helemaal open. “Ik wil me sowieso nog even bezighouden met inclusie en diversiteit, mijn hart en missie liggen daar. Al wil ik ook kijken wat er daarbuiten nog ligt. Ik hou van strategische oefeningen en de bedrijfswereld. Ik hou mijn opties graag open.”

Productiviteit staat niet gelijk aan geluk

Een les die ze haar zoontje in de toekomst dolgraag wil meegeven? “Maak je eigen geluk, ongeacht wat dat voor iemand anders betekent”, is het antwoord. “Mijn zoon hoeft geen ondernemer te zijn omdat mijn man en ik dat toevallig zijn. Hij hoeft geen hartchirurg te zijn om serieus genomen te worden. Ik wil dat hij zichzelf is, en gelukkig is in wat hij doet. Zonder dat hij het gevoel heeft dat hij constant aan het werk hoort te zijn. Productiviteit staat niet gelijk aan geluk. Het bepaalt jouw eigenwaarde niet”, besluit Challouki.